Arıqlama dərmanları son illərdə qlobal şəkildə populyarlaşmış və çox sayda insanın çəki itirmək məqsədilə istifadə etdiyi vasitələrə çevrilmişdir. Arıqlama dərmanlarının istifadəsi, qısa müddətli nəticələrə gətirib çıxara bilsə də, uzun müddətdə ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər. Bu dərmanlar, metabolizmanın sürətini artırmaq, iştahı azaltmaq və ya yağ yığılmasını əngəlləmək kimi məqsədlərlə istifadə edilir. Lakin onların istifadəsi, bədənə ciddi mənfi təsirlər göstərə bilər və bəzi ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Bu məqalədə arıqlama dərmanlarının sağlamlıq üzərindəki potensial zərərli təsirlərini və hansı xəstəlikləri təhrik edə biləcəyini araşdıracağıq.
1) Ürək-damar xəstəlikləri
Arıqlama dərmanlarının ən çox səbəb olduğu sağlamlıq problemlərindən biri ürək-damar xəstəlikləridir. Bir çox arıqlama dərmanı, bədənin metabolizmasını sürətləndirərək daha çox enerji sərf edilməsini təmin edir. Lakin bu proses ürək döyüntülərini sürətləndirə və qan təzyiqini artıraraq, qan damarlarına yük yaratmağa səbəb ola bilər. Bununla yanaşı, bəzi arıqlama dərmanlarında olan amfetamin və efedrin kimi maddələr, ürək tutmaları, aritmiyalar və hətta insult riskini artırma potensialına malikdir.
2) Psixoloji problemlər
Arıqlama dərmanlarının psixoloji təsirləri də ciddi sağlamlıq problemləri yarada bilər. İştahı kəsən və mərkəzi sinir sistemini stimullaşdıran dərmanlar bəzən narahatlıq, əsəbilik, depressiya və yuxu pozuntularına səbəb ola bilər. Ayrıca, bəzi dərmanlar asılılıq yarada bilər. Xüsusilə uzun müddət istifadə edildikdə, istifadəçilər dərmanın təsirinə vərdiş edə bilər və bu da psixoloji sağlamlıq üçün təhlükəli ola bilər.
3) Hormon düzensizlikləri
Bəzi arıqlama dərmanları, xüsusilə tiroid hormonlarını təsir edənlər, bədənin hormonal balansını pozaraq ciddi xəstəliklərə yol aça bilər. Məsələn, bəzi dərmanlar tiroid funksiyasını dəyişdirərək hipotiroz və ya hipertiroidizmə səbəb ola bilər. Bu vəziyyətlər bədən temperaturunun, enerji səviyyəsinin və metabolizmanın idarə olunmasında problemlərə gətirib çıxara bilər. Hormon balansının pozulması, həmçinin qadınlarda menstruasiya problemlərinə və reproduktiv sağlamlıq məsələlərinə səbəb ola bilər.
4) İmmunitet sistemi üzərində zərərli təsirlər
Arıqlama dərmanları bəzən immunitet sistemini zəiflədərək bədənin infeksiyalara qarşı müqavimətini azaldır. Məsələn, bəzi dərmanlar metabolizmanı sürətləndirərək toxumalara daha çox stres yarada bilər, bu da bədənin özünü qoruma qabiliyyətini azaldır. Nəticədə, istifadəçilər daha tez-tez soyuqdəymə, qrip və digər infeksiyalarla qarşılaşa bilər.
5) Mədə və bağırsaq problemləri
Arıqlama dərmanlarının bir çoxu mədədə və bağırsaqlarda narahatlıq yarada bilər. Bu dərmanlar bəzən mədə turşusunun artmasına, qaz yaranmasına, ishal və ya qəbizlik kimi problemlərə səbəb ola bilər. Uzun müddətli istifadə, mədənin selikli qişasında zədələnmələrə və hətta xoraya yol aça bilər. Ayrıca, bəzi dərmanlar bağırsaq mikroflorasını pozaraq həzm problemlərinə və vitamin əskikliklərinə gətirib çıxara bilər.
6) Qaraciyər zədələnməsi ola bilər
Arıqlama dərmanları qaraciyərin normal işləməsini də poza bilər. Qaraciyər bədəndəki toksinləri təmizləmək və qida maddələrini emal etmək üçün önəmli bir orqandır. Bəzi dərmanlar, xüsusilə qan dövranını dəyişdirən və ya metabolizmanı sürətləndirən maddələr qaraciyərdə yığılaraq orqanın zədələnməsinə və daha ağır vəziyyətlərə, məsələn qaraciyər çatışmazlığına səbəb ola bilər.
7) İnsulin rezistentliyi və diabet riski
Arıqlama dərmanlarının bir çoxu, qlükoza metabolizmasını təsir edərək insulin müqavimətini artırır. Bu vəziyyət, diabet xəstəliyinin inkişafına zəmin yarada bilər. Çünki insulin müqaviməti olan insanlar, orqanizmləri daha az effektiv şəkildə qlükoza istifadə edir və bu, yüksək qan şəkəri səviyyələrinə səbəb olur. Bu da zamanla tip 2 diabetin inkişaf riskini artırır.
8) Nəfəs darlığı və tənəffüs problemləri
Bir çox arıqlama dərmanları tənəffüs sistemi üzərində də mənfi təsir göstərə bilər. Əsasən, sinir sistemi üzərində stimullaşdırıcı təsir göstərən dərmanlar, nəfəs almanı çətinləşdirə bilər. Uzun müddət bu cür dərmanlar istifadə edən şəxslərdə astma və ya digər tənəffüs problemlərinin yaranması mümkündür.
Nərminə Abbasova
MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi
(Həkimlə əlaqə saxlamaq istəyənlər Əhməd Rəcəbli 207-də yerləşən MayoMed klinikasına müraciət edə (TEL: (012) 464 86 93; 464 86 94; 464 86 95) və ya (051) 866 02 20; (051) 567 66 96 mobil nömrələri ilə birbaşa Nərminə Abbasova ilə əlaqə saxlaya bilərlər.)
