Müasir dünyada uşaqlar və yeniyetmələr müxtəlif sosial və emosional təzyiqlərlə üzləşir. Ailə, məktəb, sosial media və digər mühitlər onların psixoloji sağlamlığına təsir göstərir. Bu məqalədə, psixoloji sağlamlığın əhəmiyyəti, qarşılaşdıqları əsas problemlər və bu problemlərin aradan qaldırılması üçün görülə biləcək tədbirlər ətraflı şəkildə müzakirə olunur.
Psixoloji sağlamlığın əhəmiyyəti
Uşaqların və yeniyetmələrin sağlam psixoloji inkişafı bir neçə istiqamətdə cəmiyyətdə müsbət dəyişikliklər yaradır:
Özünü dərk etmə və özünə inam: Emosional intellektin inkişafı uşaqlara öz potensialını anlamağa və həyata keçirməyə kömək edir. Bu, onların özünə inamını və gələcək uğurlarını dəstəkləyir.
Sosial bacarıqların formalaşması: Sağlam psixoloji baza dostluq, qarşılıqlı hörmət və empatiya kimi sosial bacarıqların inkişafında vacibdir. Belə bacarıqlar, uşaqların məktəb və cəmiyyət mühitində uğurla inteqrasiya olmasına şərait yaradır.
Akademik və gündəlik uğur: Emosional balans və stress idarəetmə qabiliyyəti akademik fəaliyyətə müsbət təsir edir. Uşaqların təhsil prosesində daha səmərəli olmaları, uğurlu gələcək üçün əsas şərtdir.
Gələcək psixoloji mübarizə bacarıqları: Uşaqlıqda əldə olunan sağlam psixoloji baza, böyüklük dövründə qarşılaşa biləcək çətinliklərlə daha effektiv mübarizə aparmağa imkan yaradır.
Qarşılaşılan əsas problemlər və risk faktorları
Uşaqlar və yeniyetmələr müxtəlif risk faktorları ilə üzləşə bilər:
Ailədaxili problemlər: Boşanma, valideynlər arasındakı münaqişələr və ya emosional dəstəyin çatışmazlığı uşağın psixoloji inkişafına mənfi təsir göstərə bilər.
Akademik təzyiq: Yüksək akademik tələblər, imtahan stresi və rəqabətli mühit uşaqlarda narahatlıq və özünə inamsızlıq yarada bilər.
Sosial təzyiqlər və bullinq: Məktəbdə və sosial mediada yaşanan təzyiqlər, xüsusən bullinq hallarının tez-tez baş verməsi, uşaqlarda uzunmüddətli psixoloji zədələrə səbəb ola bilər.
Texnoloji asılılıq: Sosial media və internet istifadəsinin normala çevrilməsi, real sosial əlaqələrin zəifləməsinə və emosional tənha qalma hissinə yol aça bilər.
Duygusal və davranış problemləri: Anksiyete, depressiya və digər emosional problemlər uşaqların həyat keyfiyyətini və akademik performansını aşağı sala bilər.
Həlli yolları və dəstək sistemləri
Uşaqların və yeniyetmələrin psixoloji sağlamlığını qorumaq üçün çoxsaylı tədbirlər həyata keçirilə bilər:
Ailə dəstəyi: Ailənin sağlam ünsiyyət və emosional dəstəyi, uşaqların psixoloji inkişafında əsas rol oynayır. Valideynlər uşaqlarına açıq ünsiyyət üçün təhlükəsiz bir mühit yaratmalıdır.
Məktəb proqramları və psixoloji dəstək: Məktəblərdə psixoloji maarifləndirmə proqramlarının tətbiqi, müəllimlərin və məktəb rəhbərliyinin duyarlı yanaşması vacibdir. Bu cür proqramlar bullinq və digər sosial problemlərin qarşısının alınmasına yönəlib.
Peşəkar yardım: Psixoloq və terapevtlər tərəfindən aparılan fərdi və qrup seansları, uşaqların emosional problemlərinin aradan qaldırılmasına və davranış pozğunluqlarının müalicəsinə töhfə verir.
Fiziki aktivlik və yaradıcı fəaliyyətlər: İdman, rəsm, musiqi və digər yaradıcı fəaliyyətlər stressin azaldılmasına və emosional balansın təmin olunmasına kömək edir.
Texnologiyanın sağlam istifadəsi: İnternet və sosial mediadakı vaxtın məhdudlaşdırılması, real sosial əlaqələrin möhkəmləndirilməsi üçün vacibdir.
Maarifləndirmə təlimləri: Valideynlər, müəllimlər və uşaqlar üçün psixoloji sağlamlıq mövzusunda seminarlar və təlimlər təşkil edilməli, problem və risk faktorları barədə məlumatlandırma artırılmalıdır.
Uşaqların və yeniyetmələrin psixoloji sağlamlığı yalnız fərdi deyil, həm də cəmiyyətin gələcək rifahı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Emosional inkişafın, sosial bacarıqların və stresslə mübarizənin düzgün istiqamətləndirilməsi vasitəsilə, uşaqların sağlam psixoloji bazası formalaşır. Ailə, məktəb və cəmiyyət səviyyəsində atılan addımlar, gələcək nəsillərin uğurlu və balanslı həyat sürməsi üçün zəruri şərtdir. Uşaqların psixoloji dəstəyi və onların öz potensialını həyata keçirmələri üçün hərtərəfli və koordinasiyalı müdaxilə sistemləri qurulmalıdır.
Ülkər Ərəbxanova
Orvita Autizm Evinin psixoloqu
valideyn olaraq mənim də bir neçə narahatlığım var. Məsələn, sosial təzyiqlər və bullinq məsələsi ilə bağlı uşaqları necə daha yaxşı hazırlaya bilərik? Hər gün məktəbdən gələn narahatlıq və stress dolu xəbərlər məni çox düşündürür. Uşağımın məktəbdəki münasibətləri barədə daha açıq danışa bilmək üçün necə bir yanaşma tətbiq etməliyəm? Düşünürəm ki, bu mövzuya daha çox yer ayırmaq çox faydalı olardı
Bu meqale meni cox maraqlandirdi, cunku bu mozu cox vacibdir. Valideyn olaraq uşagimin sosial mühitini nece qorumaq lazim oldugunu hami zaman düsunurəm. Amma bir az da bu mesele ile bagli praktiki tosiyyələr olsa cox yaxşi olar. Çunki texnologiyanin artan rolu uşaqlarda psixoloji asılılıga sebeb ola bilir.
Bu mövzunun cəmiyyətimiz üçün nə qədər vacib olduğunu çox yaxşı anlayıram. Xüsusilə, texnoloji asılılıq məsələsi məni narahat edir. Bizim evdə uşağımın sosial mediadakı vaxtı çox artıb və mən dəfələrlə ona bu barədə xəbərdarlıq etmişəm. Amma nəticə olaraq, əlaqələr zəiflədi və onun psixoloji vəziyyəti də mənfi təsir göstərdi. Məqalədə uşaqların sosial mediadakı vaxtını necə düzgün şəkildə məhdudlaşdırmaq barədə daha konkret təkliflər olsa, çox yaxşı olardı. Əgər bu barədə təcrübə və ya məsləhət verə bilsəniz, çox məmnun olaram.
Bəzən valideynlər usaklarini başqaları ilə müqayisə etməyə meyllidirlər, amma bu hec də düzgün bir yanaşma deyil. Her bir usaq öz xüsusiyyətləri və qabiliyyətləri ilə fərqlidir. Usaklar arasında müqayisə edildikdə, bu onlara özlərini deyərsiz hiss etdirir. Mueleffifin vurğuladığı kimi, usakların öz fərdiliyi və qabiliyyətləri qiymətləndirilməlidir.
Məqalə çox cox faydalidir, amma mənim də bir neçə sualim var. Məsələn, uşaqların akademik təzyiqdən necə qorunmasına dair hansı addımlar atılmalıdı? Məktəbdə yüksək tədris tələbləri uşaqlarda çox stress yaradır. Mən uşağımı həm oxumağa təşviq edirəm, həm də onu psixoloji baxımdan qorumağa çalışıram, amma bəzən hər iki tərəfi balanslaşdırmaq çox çətin olur. Bu barədə daha çox məlumat və təkliflər olarsa, çox yaxşı olardı.
mənim üçün ən çətin məsələlərdən biri, uşaqların fərdi xüsusiyyətlərinə uyğun psixoloji dəstəyin göstərilməsi və bunun necə tətbiq olunmasıdır. Mənim oğlumda sosial münasibətlərdə çətinliklər var, və bu onun akademik göstəricilərinə də təsir edir. Bu vəziyyəti necə daha yaxşı idarə etmək barədə məqalədə hansı metodların istifadə olunduğunu görmək istərdim. Həmçinin, valideynlərə daha çox praktiki tövsiyələr verilməsi çox köməkçi ola bilər
Məqaləni oxudum və cox bəyəndim, amma uşaqların psixoloji vəziyyətini izləmək üçün valideynlərin daha çox hansı metodlardan istifadə etmələri barədə daha çox məlumat verilsə çox faydalı olar. Mənim uşağım bəzi hallarda depresiv əhval-ruhiyyədə olur və bu da onun akademik fəaliyyətinə təsir edir. Belə hallarda nə etməliyəm? Məqalədə bu barədə daha çox məlumat verilməsi çox yaxşı olar.