Hər ailədə problemlərdən qaynaqlanan münaqişələr olur. Hətta bir-biri ilə yaxşı münasibət quran cütlüklər də zaman zaman münaqişələr yaşaya bilər. Evlilik həyatının müəyyən dövrləri bu münaqişələrin yaşandığı  xüsusi dövrlərdir; Məsələn, uşaqlar kiçik olanda və məsuliyyətlər çoxaldıqda.

Uşaqlar onların həyatına daxil olduqda və onlara valideynlik qazandırmasından sonra da münaqişə daha çox olur;  Bununla belə, biz də bilirik ki, həyat yoldaşları övladlarını qorumaq üçün diqqətli olurlar və tək qalanda münaqişəyə üstünlük verirlər.

Ancaq nə qədər diqqət yetirilsə də, onların valideynlərinin mübahisələri uşaqların şüurunda izlər buraxır və psixoloji vəziyyətinə təsir edir.

Burada iki əsas məqam var:

Mütəxəssislərin fikrincə, uşaqlar bütün mübahisələrdən təsirlənir, lakin xüsusilə valideynlərin özləri ilə bağlı fikirləri onlarda daha çox iz buraxır. Mübahisənin tez-tez təkrarlanması, uşağın buna görə özünü günahkar hiss etməsinə, özünə inamını itirməsinə və hətta narahat və depressiyaya düşməsinə səbəb ola bilər.

Mübahisələrdən sonra ana və ya atanın “Bax mən nə qədər haqlı idim” deyərək uşağı tərəf tutmağa məcbur etdiyi davalar uşaq üçün ən çətindir.

Mübahisə  vaxtlarının xoşbəxt vaxtlara nisbəti necədir?

Digər tərəfdən, aşağıdakıları da vurğulamalıyıq: Ailədaxili mübahisələrin uşağa mənfi təsirini təkbaşına yox, ailədəki müsbət məqamların nisbəti kimi dəyərləndirmək lazımdır. Əgər mübahisələr xoşbəxt, dinc vaxtların yalnız kiçik bir hissəsidirsə, bu normal  səviyyədədir.

Müsbət və konstruktiv bir dildən istifadə edilən ailədə uşaq özünü emosional cəhətdən təhlükəsiz hiss edir. Uşaq ailədə qəbul edilmiş və sevildiyini hiss edərsə, kiçik mübahisələrdən daha asan qurtulacaqdır.

Hətta kiçik bir uşaq da mübahisənin   həll yolunu təklif edə bilər!

Ancaq uşaq üçün ən vacib şey valideunləin mübahisə etməsi deyil; mübahisə edərkən  onların münasibətidir. Çünki hər ailədə mübahisələr, davalar olur. Əhəmiyyətli olan mübarizənin “məqsədi”dir.

Mütəxəssislərin fikrincə, hətta altı aylıq uşaq da valideynlərinin hansı məqsəd  ilə mübahisə etdiyini anlaya bilər; müzakirənin qırıcı olduğunu hiss edə bilər. Həyat yoldaşlarının bir-birini başa düşmək, güzəştə getmək, həll yolu tapmaq və ya həll yolu tapmaq üçün mübarizə edib-etmədiklərini asanlıqla görmək olar.

Valideynlərin mübahisəsi uşağın gələcək həyatında izlər qoyur.

Ailədəki neqativ və incidici sözlər uşağa çox böyük təsir edir və uşaq bunun öhdəsindən asanlıqla gələ bilmir.  Körpəlik yaşlarında daima valideynlərinin mübahisə etdiyinin şahidi olan mühitdə böyüyən uşaqlarçn təhsil həyatında etibarsız davranışlar sərgiləməsi adi haldır və hətta bu etibarsızlıq bütün həyatları boyu rast gəlinir.

Xüsusilə  cütlüklər – aqressiv davranışı; lağ etmək, aşağılamaq, ayrılmaqla hədələmək və uzun müddət davam edən incikliklər uşaqlarda narahatlıq yaradır. Əsəbilik, hiperaktivlik, qaydalara əməl etməmək,  kimi davranışlar ailələrində çoxlu münaqişələr olan, daima tənqid etmək dildən istifadə edən uşaqlarda daha çox müşahidə olunur;.

Valideynlərin bir-birinə qarşı aqressiv davranışı uşaqların məktəbə və ümumiyyətlə həyata uyğunlaşmasını çətinləşdirir. Yuxu problemləri, baş ağrısı, mədə ağrısı, tez-tez xəstəlik kimi fiziki nəticələr; həddindən artıq utancaqlıq və hətta sosial fobiyalar münaqişəli ailələrdə böyümənin nəticələridir.

Valideyn olaraq nə edə bilərsiniz?

Eyni komandada olduğunuzu, xüsusən də uşaqlar haqqında mübahisə etməyə başladığınızı unutmayın: Kiçik fikir ayrılıqlarınız olsa da, əslində hər ikiniz uşaqlarınız üçün ən yaxşısını istəyirsiniz. Sakitləşin və mövzunu yenidən nəzər edin.

Fikir ayrılıqlarını vurğulamaq əvəzinə ortaq fikirlərinizi tapın.  Problemləri əvvəlcə ən kiçiklərindən həll etməyə başlayın. Sonra bu yolları böyük problemləri həll etməkdə istifadə edin.

Dəyişdirilə bilməyən məqamlarda partnyorunuzu günahlandırmayın.   Qəzəbinizi ifadə etmək üçün sərt sözlərdən və ya tənqidi dildən istifadə etməməyə diqqət yetirin.

Fikir ayrılıqlarınızı və sizə daha düzgün görünən həll yollarını təsvir edərkən təhqiredici dildən istifadə etməyin.

Əvvəldən qəbul edin ki, uşaqlarla həyat əvvəlkindən daha mürəkkəb, çətin olacaq. Keçmiş həyatınızda nə qədər mükəmməllikçi olsanız da, övladlarınız olduqdan sonra bu o qədər də mümkün olmur.

Psixoloq Zümrüd Haqverdiyeva