Süni intellekt (Sİ) həyatımızın hər sahəsinə sürətlə daxil olur. O, bizim üçün mətnlər yazır, məlumatları təhlil edir, şəkillər yaradır və hətta mürəkkəb problemləri həll edir. Bəs bu güclü texnologiyadan istədiyimiz nəticəni ən səmərəli şəkildə necə almalıyıq?
Cavab sadə bir sözdə gizlidir: “prompt”. Bu məqalədə “prompt”un nə olduğunu və ondan məqsədyönlü istifadə etməyin niyə bu qədər vacib olduğu haqqında danışacağıq.
“Prompt” nədir?
Əslində, bu, bir söhbətin başlanğıcıdır. Təsəvvür edin ki, çox istedadlı, amma yalnız ona deyilənləri edən bir köməkçiniz var. Ondan bir şey istəmək üçün ona bir təlimat, bir sorğu və ya bir fikir verməlisiniz. Bax, süni intellekt üçün yazdığımız bu təlimatlara “prompt” deyilir.
Sadə dillə desək, prompt – süni intellektə (məsələn, ChatGPT, Gemini və digərləri) nə etməli olduğunu söyləyən əmr və ya istəkdir. Siz nə qədər aydın, detallı və düzgün “prompt” yazsanız, Sİ də sizə bir o qədər dəqiq və arzuladığınız nəticəni verəcək. Bu, süni intellektlə sizin aranızdakı ünsiyyət dilidir və bu dili bilmək, texnologiyanın bütün potensialını ortaya çıxarmağa imkan verir.
“Prompt” yazmağı niyə bilməliyik?
Süni intellekt bir alətdir. Ən yaxşı alətdən belə, ondan necə istifadə edəcəyini bilməyən biri səmərəli nəticə əldə edə bilməz. “Prompt” yazma bacarığı birbaşa olaraq aldığınız nəticənin keyfiyyətinə təsir edir və bir neçə mühüm üstünlük təmin edir:
Dəqiqlik: Ümumi sorğular ümumi cavablar doğurur. Dəqiq “prompt”lar isə Sİ-ni birbaşa hədəfə yönəldir.
Vaxta qənaət: İstəyinizi ilk cəhddən düzgün ifadə etmək, sizi sınaq-yanılma yolu ilə dəfələrlə cəhd etməkdən xilas edir.
Kreativ nəzarət: İstədiyiniz nəticənin üslubunu, tonunu, formatını və digər vacib elementlərini tam idarə etməyə imkan verir.
Daha yaxşı nəticələr: Bu bacarıq Sİ-dən sadəcə cavablar almaqla kifayətlənməyib, onunla əməkdaşlıq edərək yeni ideyalar yaratmağa və daha keyfiyyətli işlər ortaya qoymağa şərait yaradır.
Bu bacarıq təkcə texnologiya mütəxəssisləri üçün deyil. Marketoloqlar, müəllimlər, tələbələr, tədqiqatçılar, bir sözlə, süni intellektdən faydalanmaq istəyən hər kəs üçün vacibdir.
Effektiv “Prompt” yazmağın qızıl qaydaları
İstər mətn yazdırmaq, istər məlumat təhlili etmək, istərsə də kreativ bir fikir istəmək olsun, yaxşı bir “prompt”un təməl prinsipləri dəyişməzdir. Süni intellektlə ünsiyyətinizi gücləndirmək üçün bu qaydalara əməl edə bilərsiniz:
Aydın və spesifik olun: Nə istədiyinizi mümkün qədər açıq şəkildə ifadə edin. “İqtisadiyyat haqqında danış” demək əvəzinə, “Azərbaycanda 2024-cü ildə qeyri-neft sektorunun iqtisadi artıma təsirini 3 əsas faktla izah et” demək daha yaxşı nəticə verəcək.
Kontekst verin: Süni intellektə mövzunun arxa planını və məqsədini izah edin. Nə üçün bu məlumata ehtiyacınız olduğunu bildirmək, onun daha uyğun cavab verməsinə kömək edir. Məsələn, “Universitet tələbələri üçün hazırlanan bir təqdimat üçün…” cümləsi ilə başlamaq konteksti aydınlaşdırır.
Rol təyin edin: Süni intellektə bir rol vermək çox təsirlidir. Məsələn, “Sən bir peşəkar marketoloqsan. Yeni bir məhsul üçün sosial media kampaniyası ideyaları təqdim et” dedikdə, Sİ həmin rolun perspektivindən cavab verəcək.
Formatı və üslubu müəyyənləşdirin: Nəticəni hansı formatda (siyahı, cədvəl, məqalə, e-mail mətni) və hansı üslubda (rəsmi, səmimi, elmi, sadə) görmək istədiyinizi qeyd edin.
Addım-addım irəliləyin: Mürəkkəb bir tapşırığınız varsa, onu hissələrə bölün. Əvvəlcə ümumi bir çərçivə istəyin, sonra hər bir hissəni detallandırmasını xahiş edin. Bu, prosesə daha çox nəzarət etməyə imkan verir.
Süni intellektin potensialını ortaya çıxarın
Süni intellekt artıq sadəcə bir texnoloji yenilik deyil, gündəlik həyatımızda və işimizdə istifadə edə biləcəyimiz güclü bir tərəfdaşdır. Bu tərəfdaşla effektiv ünsiyyət qurmağın yolu isə düzgün “prompt” yazmaqdan keçir.
Unutmayın, “prompt” yazmaq bir bacarıqdır və təcrübə etdikcə daha da yaxşılaşır. Fərqli yanaşmalar və sözlər sınaqdan keçirməkdən çəkinməyin. Süni intellektin sizə təqdim etdiyi sonsuz imkanlardan faydalanmağın açarı sizin təxəyyülünüz və ona verdiyiniz doğru təlimatlardır. Bu sənəti öyrənin və yaradıcılığınızın sərhədlərini genişləndirin!
Ümid Salay
Yaradıcı Süni İntellekt mütəxəssisi
