Beyin, bədənimizin idarəetmə mərkəzi və həyatımızın əsas funksiyalarını yerinə yetirən orqandır. Zehni sağlamlıq isə yalnız bədənin deyil, eyni zamanda psixoloji vəziyyətimizin də təməlidir. MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt və ailə həkimi Nərminə Abbasova, beyin və zehin sağlamlığına dair əhəmiyyətli məlumatları “Gencaile.az” saytına verdiyi açıqlamada bölüşüb.

Beyin, bütün bədən funksiyalarını idarə edən orqandır. Nərminə Abbasova beynin funksiyalarına toxunaraq bildirib: “Beyin, bədənin hərəkətini, hissləri, düşüncələri və qərarları idarə edir. Həmçinin, yaddaş, öyrənmə və emosional vəziyyətlərimiz də beynin fəaliyyətinə bağlıdır. Beyin sağlamlığı həyat keyfiyyətimizi birbaşa təsir edir.”

Beynin bu əhəmiyyətli funksiyaları yerinə yetirməsi üçün daim sağlam olmalıdır. Beynin düzgün işləməsi, həm fiziki, həm də psixoloji baxımdan sağlam həyat sürməyimizə kömək edir.

Beyin və zehni sağlamlıq arasında sıx bir əlaqə vardır. Zehni sağlamlığın pozulması beynin fiziki funksiyalarına da təsir edə bilər. Nərminə Abbasova, beyin xəstəlikləri və zehni sağlamlığın pozulması haqqında bunları qeyd edir: “Beyin xəstəlikləri, həmçinin nevroloji və psixoloji pozğunluqlar, insanların həyatını ciddi şəkildə təsir edə bilər. Depressiya, anksiyete, Altsheymer xəstəliyi və Parkinson kimi xəstəliklər beyin və zehin sağlamlığını təhlükəyə atır.”

Beyin xəstəliklərinin səbəbləri arasında irsi faktorlar, stress, qidalanma vərdişləri, yuxu pozğunluqları və hərəkətsizlik kimi faktorlar yer alır.

Beyin və zehin sağlamlığını qorumaq üçün bir neçə sadə, lakin effektiv üsul mövcuddur. Nərminə Abbasova bu mövzu ilə bağlı aşağıdakı məsləhətləri verir:

Fiziki aktivlik: “Fiziki aktivlik yalnız bədəni deyil, həm də beyni gücləndirir. Hər gün edilən yüngül gəzinti və ya idman məşqləri beyin hüceyrələrinin yenilənməsini və qan dövranının yaxşılaşmasını təmin edir. Fiziki fəaliyyət beynin funksiyalarını yaxşılaşdırır və yaddaşı gücləndirir.”

Zehni fəaliyyətlər: “Beyin hər zaman işləməlidir. Yaddaşı inkişaf etdirmək, yeni biliklər öyrənmək və beyin oyunları oynamaq zehni sağlamlığı qorumağın vacib yollarıdır. Hər gün ən azı 20 dəqiqə beyin məşqləri etmək beynin fəaliyyətini artırır.”

Düzgün qidalanma: “Beyin sağlamlığı üçün balanslı qidalanma çox vacibdir. Omega-3 yağ turşuları, antioksidantlarla zəngin qidalar (məsələn, yabanı meyvələr və tərəvəzlər) beyinin düzgün işləməsi üçün vacibdir. Həmçinin, şəkər və doymuş yağlardan uzaq durmaq lazımdır.”

Yuxu: “Yuxu beyin üçün həyati əhəmiyyətə malikdir. Yuxu zamanı beyin özünü bərpa edir, yaddaşı gücləndirir və zehni funksiyaları optimallaşdırır. Yaxşı yuxu beyin sağlamlığını qorumaq üçün çox vacibdir.”

Stress, beynin əsas düşmənlərindən biridir və uzun müddət davam edən stress beynin fəaliyyətinə mənfi təsir edir. Nərminə Abbasova stressin beyin üzərindəki təsirlərini belə izah edir: “Uzun müddət davam edən stress beyin hüceyrələrinin zədələnməsinə və zehni pozğunluqların yaranmasına səbəb ola bilər. Stress, xüsusilə də kortizol hormonu, beyin hüceyrələrinin əlaqələrini zədələyir və yaddaşı zəiflədir.”

Stressin idarə edilməsi üçün meditasiya, nəfəs alma məşqləri və rahatlama texnikaları çox faydalıdır. “Stressin idarə edilməsi beyin sağlamlığını qorumağa kömək edir və psixoloji vəziyyətin normallaşmasına səbəb olur,” – deyə həkim qeyd edir.

Beyin və zehin sağlamlığını qorumaq üçün Nərminə Abbasova bir neçə sadə, lakin effektiv tövsiyə verir:

Ən azı 30 dəqiqəlik fiziki fəaliyyət: Hər gün fiziki fəaliyyət beyin və bədən üçün çox faydalıdır.

Zehni məşqlər: Beyin oyunları oynamaq, yeni bir dil öyrənmək və ya kitab oxumaq beynin funksiyalarını yaxşılaşdırır.

Yuxu keyfiyyəti: Hər gecə 7-9 saat yuxu almağa çalışmaq beynin bərpasını təmin edir.

Stressdən uzaq durmaq: Stressi azaltmaq və rahatlama texnikalarına yönəlmək beyin sağlamlığını dəstəkləyir.

Beyin və zehin sağlamlığı, bədənin digər orqanları kimi qorunmalıdır. Zehni sağlamlığı təmin etmək üçün həm fiziki aktivlik, həm də zehni məşqlər çox önəmlidir. Nərminə Abbasova qeyd edir: “Beyin, bədənin idarəetmə mərkəzidir. Onun sağlamlığını qorumaq, sağlam bir həyat sürmək üçün vacibdir. Yaxşı həyat tərzi, düzgün qidalanma, stressin idarə edilməsi və zehni fəaliyyətlər, beyin sağlamlığını qorumağa kömək edir.”