Cütlük terapiyası münasibətlərdə yaranan çətinlikləri aradan qaldırmaq, tərəflərin bir-birini daha yaxşı başa düşməsini təmin etmək və sağlam bir əlaqə qurmaq məqsədilə həyata keçirilən əhəmiyyətli psixoloji müdaxilədir. Bu terapiya növü, müxtəlif texnika və metodlarla cütlüklərin problemlərini təhlil edir və münasibətləri yaxşılaşdırmaq üçün praktik yanaşmalar təqdim edir. Bu məqalədə cütlük terapiyasının geniş yayılmış texnikalarından və bu metodların necə tətbiq olunduğundan bəhs ediləcək.
“İlk öncə mən nəyi hiss edirəm” yanaşması
Bu yanaşma cütlər arasında daha açıq və dürüst ünsiyyət qurulmasına yardım edir. Kiçik mübahisələr və anlaşılmazlıqlar çox vaxt tərəflərin hisslərini düzgün ifadə edə bilməməsindən qaynaqlanır. “İlk öncə mən nəyi hiss edirəm” yanaşması tərəfləri, ittihamlara və ya günahlandırmaya yol vermədən öz hisslərini paylaşmağa təşviq edir.
Məsələn, tərəflərdən biri “Sən heç vaxt mənimlə maraqlanmırsan” demək əvəzinə, “Mənimlə daha çox maraqlanmadığını hiss etdikdə, özümü kimsəsiz və tənha hiss edirəm” şəklində fikirlərini ifadə edir. Bu metod, qarşı tərəfi qorxu və müdafiə mövqeyinə keçmədən hisslərini bölüşməyə dəvət edir və münaqişələrin qarşısını almağa kömək edir.
Aktiv dinləmə
Aktiv dinləmə, münasibətlərdəki anlaşılmazlıqları və mübahisələri azaltmaq üçün ən təsirli üsullardan biridir. Bu texnika sadəcə sözləri eşitməklə kifayətlənmir, həm də həmin sözlərin arxasında duran hissləri anlamağı hədəfləyir. Terapiya zamanı bu üsul, cütlüyün bir-birini daha dərindən anlamasını təmin edir.
Aktiv dinləmə prosesində tərəflər bir-birinə tam diqqət ayırır və qarşı tərəfi yargılamadan dinləyir. Dinləyən tərəf, sözü bitən şəxsin dediklərini təkrar edərək (məsələn, “Sən bu anda çox stress keçirdiyini söylədin, deyilmi?”) doğru anladığından əmin olur. Bu yanaşma, empatiyanı gücləndirir və qarşılıqlı anlaşma mühitini inkişaf etdirir.
Empatiya qurma
Empatiya, digər şəxsin hisslərini anlamaq və həmin hissləri onun baxış bucağından dəyərləndirmək bacarığıdır. Cütlük terapiyasında empatiya qurma, tərəflərin bir-birinə daha şəfqətli yanaşmasını və münasibətlərində anlayışın artmasını təmin edir.
Terapevt, tərəfləri bir-birinin yerinə qoymağa və qarşı tərəfin hisslərini dürüst şəkildə bölüşməyə təşviq edir. Empatiya qurmaq təkcə hissləri anlamaqla kifayətlənmir, bu hisslərə uyğun reaksiyalar verməyi də əhatə edir. Məsələn, biri “Çox yorğunam və bu məni narahat edir” dedikdə, qarşı tərəf sadəcə “Anlayıram, çox çətin vəziyyətdəsən” deyərək anlayışını göstərə bilər. Bu cür sadə cavablar qarşı tərəfin hisslərinə hörmət etdiyini və dəstək göstərmək niyyətində olduğunu ifadə edir.
Refleksiya (qeydlər və təhlil)
Cütlük terapiyasının əsas metodlarından biri refleksiya üsuludur. Bu metodda terapevt cütlüyün müzakirə etdiyi mövzuları qeyd edir və bu mövzuları dərindən təhlil edir. Bu yanaşma tərəflərə problemləri daha aydın görməyə və hər bir mövzu üzərində dərindən düşünməyə kömək edir.
Refleksiya həmçinin problemlərin hərtərəfli şəkildə təhlilinə və uyğun həll yollarının tapılmasına şərait yaradır. Terapevt müəyyən mövzuları təkrarlayaraq, tərəflərin qaçırdığı və ya fərqində olmadığı məqamları aydınlaşdırır və problemlərə yeni baxış bucağı təqdim edir.
Təhlükəsiz zona yaratmaq
Cütlük terapiyasının effektivliyi, cütlüyün bir-birinə qarşı hörmət və anlayış göstərməsi ilə birbaşa bağlıdır. Bu səbəbdən, terapevt çox vaxt tərəfləri təhlükəsiz zona yaratmağa dəvət edir. Təhlükəsiz zona, hər iki tərəfin öz hisslərini və fikirlərini sərbəst şəkildə ifadə edə biləcəyi, qarşı tərəfin isə onları təhqir etmədən və ya yargılamadan dinləyəcəyi bir mühitdir.
Belə bir mühit tərəflərin narahatlıqlarını və ehtiyaclarını daha açıq şəkildə ifadə etmələrinə şərait yaradır. Təhlükəsiz zona, həmçinin qarşılıqlı etibarın artmasına, inamın güclənməsinə və münasibətlərin davamlı olmasına dəstək olur.
Cütlük terapiyası, münasibətlərdə sevgi və hörmətin yenidən qurulması üçün dəyərli bir vasitədir. Müxtəlif texnikalar və metodlarla cütlüklərə yol göstərərək, onların daha sağlam və xoşbəxt bir əlaqə qurmasına yardım edir.
Bu rubrika çərçivəvəsindəki məqalələr “PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzi“nin maliyyə dəstəyi ilə çap olunur.
“PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzi
📞+994 50 207 80 04
📍Ünvan: Bakı ş. Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığı
münasibətlərdə problemləri həll etmək üçün bu cür terapiya metodları çox vacibdir. Aktiv dinləmə xüsusilə vacibdir, çünki qarşı tərəfi həqiqətən dinlədikdə anlayış və empatiya daha asan inkişaf edir. Təhlükəsiz zona yaratmaq da çox düzgün bir yanaşmadır, çünki hər kəsin fikirlərini sərbəst şəkildə ifadə etməsi münasibətlərin sağlamlığını artırır.”
Bu mövzuda daha əvvəl oxuduğum bəzi məqalələrdən fərqli olaraq, çox praktiki təkliflər və nümunələr gördüm. ‘Refleksiya’ metodunun istifadə edilməsi, cütlüklərin daha dərindən düşünməsinə kömək edir və məncə çox faydalıdır. Mənim öz münasibətimdə də bu yanaşmaları tətbiq etmək istəyirəm. Cütlük terapiyasının bu qədər əhəmiyyətli olduğunu düşünmürdüm, amma indi anladım ki, münasibətləri davam etdirmək üçün mütəxəssis dəstəyi çox önəmlidir
Bu haqda əvvəlcə heç düşünməmişdim, amma məqaləni oxuduqca cütlük terapiyasının nə qədər əhəmiyyətli olduğunu anladım. Hisslərimizi düzgün ifadə etmək münasibətləri çox daha sağlam hala gətirə bilər. Yazıda qeyd olunan texnikalar çox faydalıdır, amma bəlkə də daha çox real həyat nümunələrinə yer verilə bilərdi.”
Həyat yoldaşımla aramızda bəzi problemlər var və çox vaxt bir-birimizin hisslərini düzgün başa düşmürük. ‘Aktiv dinləmə’ni tətbiq etmək mənim üçün vacibdir, amma etiraf etməliyəm ki, bu barədə heç nə bilmirdim. Refleksiya üsulunun da çox köməkçi ola biləcəyini düşündüm. Məncə, cütlük terapiyasına başlamağımız zaman gəlib çatıb. Hiss edirəm ki, bu bizə kömək edə bilər.
Çox uzun zamandır valideynlərimlə əlaqəmizdə problemlər yaşanır. Bir-birimizi dinləməkdə çətinlik çəkirik və mübahisələrdə tez-tez bir-birimizi anlamırıq. Məqalə məni çox düşündürdü, çünki ‘Aktiv dinləmə’ metodunun əslində necə işlədiyini və qarşı tərəfin hisslərini necə anlamalı olduğumu bilmirdim. Məncə, bu terapiya metodları bizim üçün çox vacibdir. ‘Təhlükəsiz zona yaratmaq’ anlayışı da mənə çox düzgün gəldi. Bəlkə də bu yanaşmalarla münasibətimizi yaxşılaşdıra bilərik
Məqalə yaxşı yazılıb, amma bir az daha dərinləşə bilərdi. Məsələn, empatiya qurmanın necə daha real həyat vəziyyətlərinə tətbiq oluna biləcəyinə dair daha çox nümunə verilə bilərdi. Yəni, bu yanaşmanın iş dünyasında və gündəlik həyatdakı praktik tətbiqləri barədə fikirlər maraqlı olardı.
Metodlar çox təsirli və praktikdir. Ən çox ‘aktiv dinləmə’ni bəyəndim, çünki əlaqələrdəki anlaşılmazlıqlar çox vaxt düzgün dinləməməkdən yaranır. Ümumilikdə, məqalə cütlüklərə münasibətlərini gücləndirmək üçün çox faydalıdır.