Dəri, bədənin ən böyük orqanı olmaqla yanaşı, həm də ən mürəkkəb quruluşlara sahibdir. Dəri xəstəliklərinin düzgün diaqnozu və müalicəsi, tibb sahəsində olan ən vacib məsələlərdən biridir. Bu yazıda, dəri xəstəliklərinin diaqnostikasının əsas prinsiplərini, istifadə olunan müasir metodları və bu sahədə həkim-kosmetoloqların rolu haqqında ətraflı məlumat verəcəyəm.

1) Dəri xəstəliklərinin diaqnozunun əhəmiyyəti

Dəri xəstəlikləri yalnız estetik problemlərə səbəb olmur, həm də bəzən ciddi daxili xəstəliklərin əlamətləri ola bilər. Dəri üzərindəki dəyişikliklər orqanizmin ümumi sağlamlıq vəziyyəti haqqında dəyərli məlumatlar verə bilər. Buna görə də, dəri xəstəliklərinin diaqnozu təkcə vizual müşahidə ilə məhdudlaşmamalı, həm də ətraflı tibbi müayinə və diaqnostik testlərdən istifadə edilməlidir.

2) Dəri xəstəliklərinin diaqnozu: İlk addımlar

a) Tarixçə yığımı (Anamnez)

Dəri xəstəliklərinin diaqnostikasının ilk və ən vacib mərhələsi anamnez toplanmasıdır. Həkim, xəstənin dərisindəki dəyişikliklər barədə ətraflı suallar verir:

Xəstəlik nə zaman başlayıb?

Hər hansı bir dərman istifadəsi və ya yeni bir kosmetik məhsul tətbiqi olubmu?

Ailə üzvlərində dərilərlə bağlı xəstəliklər mövcuddurmu?

Hər hansı bir travma, infeksiya və ya allergik reaksiya qeyd edilibmi?

Bu suallar, dəri xəstəliyinin mümkün səbəblərini və xəstənin həyat tərzini başa düşməyə kömək edir. Dəri xəstəliklərinin çoxu, müəyyən bir amilin təsiri nəticəsində inkişaf edir, buna görə anamnez xəstəliyin səbəbini anlamaqda əsas rol oynayır.

b) Fiziki müayinə

Dəri xəstəliklərinin diaqnostikasında vizual müayinə ən mühüm addımdır. Həkim, dəri üzərindəki ləkələri, şişkinlikləri, qızartıları, qabıqları, və digər patoloji dəyişiklikləri diqqətlə yoxlayır. Fiziki müayinə zamanı həkim, xüsusilə aşağıdakı xüsusiyyətlərə diqqət yetirir:

Xəstəliyin yeri və yayılma sahəsi.

Dəri üzərindəki rəng dəyişikliyi (qızartı, ağarma, morluq).

Tüklərin vəziyyəti.

Qabarcıq, şişlik və digər patoloji strukturlar.

Xəstəliyin kəskinliyi və ya xronikliyi.

c) Əlavə testlər və laboratoriya analizləri

Bəzi hallarda, dəri xəstəliyinin dəqiq diaqnozunu qoymaq üçün əlavə testlər və analizlər tələb olunur:

Biyopsiya: Dərinin kiçik bir hissəsinin götürülüb mikroskopik olaraq incələnməsi. Bu, xərçəng kimi daha ciddi xəstəlikləri müəyyən etmək üçün vacib ola bilər.

Qan testləri: Dərinin infeksiyalara, allergik reaksiyalara və ya daxili xəstəliklərə necə reaksiya verdiyini öyrənmək üçün istifadə olunur.

Alüminium X-şüaları və dəri testləri: Dərinin strukturlarını daha dəqiq şəkildə qiymətləndirmək üçün bəzi xüsusi testlər.

3) Ən çox görülən dəri xəstəliklərinin diaqnozu

a) Akne (Sızanaq)

Akne, ən geniş yayılmış dəri xəstəliklərindən biridir və çox zaman gənclik dövrü ilə əlaqələndirilir. Aknenin diaqnozu əsasən klinik müayinə əsasında qoyulur. Ancaq ağır hallar üçün hormon səviyyələri və ya dəri bioloji analizləri əlavə olaraq tələb oluna bilər.

b) Psoriaz

Psoriaz, xroniki və davamlı bir dəri xəstəliyi olaraq çoxsaylı səpkilər və qırmızı ləkələrlə təzahür edir. Psoriazın diaqnozunda, xüsusilə xəstənin ailə tarixçəsi və klinik əlamətlərə diqqət yetirilir. Psoriaza diaqnoz qoymaq üçün 3 əsas simptom səciyyəvidir:

1) Mum ləkəsi fenomeni-psoriaz papulaların üzərində əmələ gəlmiş gümüşü ləkələr mənzərəsini xatırladır.

2) Terminal pərdə-kəpəklər qoparılandan sonra onların altında nəmli aşınma (eroziya) aşlar edilir.

3) Həmin eroziyanın səthini bir qədər qaşıdıqda nöqtəvi qansızma (qanaxma) əmələ gəlir.

c) Ekzema (Atopik dermatit)

Ekzema allergik reaksiyaları olan insanlarda yayğındır. Klinik olaraq quru, qaşınan və iltihablı dəri ilə müşahidə edilir. Diaqnozun qoyulmasında allergiya testləri və dərinin xüsusiyyətləri nəzərə alınır. Xüsusi ilə qeyd edək ki, xəstəliyin yaranmasında sinir sistemində olan pozğunluq əsas rol oynayır. Ekzemanın müalicəsində xəstəliyin yaranmasına şərait yaradan səbəblər müəyyən edilməli və aradan qaldırılmalıdır.

4) Dəri xəstəliklərinin diaqnozunda müasir yanaşmalar

Son illərdə dəri xəstəliklərinin diaqnostikasında yeni texnologiyalar da istifadəyə verilmişdir:

Dəri biopsiyası və genetik testlər: Xərçəng və digər ağır xəstəliklərin erkən mərhələdə aşkar olunması üçün müasir biomarkerlərin istifadə edilməsi.

Lazer texnologiyası: Dəri xəstəliklərinin dəqiq diaqnozu üçün lazer texnologiyası ilə dərinin müxtəlif qatları daha yaxşı görünə bilər.

Dəri mikroskopiyası: Dərinin daha dərindən analiz edilməsi və diaqnozun dəqiqləşdirilməsi üçün dərinin mikroskopik görüntüləri alınır.

5) Dəri xəstəliklərinin müalicəsində həkim-kosmetoloqun rolu

Həkim-kosmetoloqlar, estetik məqsədli deyil, həm də tibbi yanaşmalarla dərinin sağlığına və güzəştinə diqqət yetirirlər. Onlar dəri xəstəliklərinin diaqnozunda dərindən biliklərə malik olmalıdırlar və həm estetik, həm də tibbi müalicə üsullarını tətbiq etməlidirlər. Kosmetoloqlar, xüsusən, akne, yaşlanma əlamətləri və digər dəri problemlərində müalicə metodlarını düzgün seçməkdə həkimlərlə yaxından əməkdaşlıq etməlidirlər.

Dəri xəstəliklərinin düzgün diaqnozu və müalicəsi yalnız təcrübəli həkim-kosmetoloqların və dermatoloqların əməkdaşlığı ilə mümkündür. Dəri, bədənin ən vacib üzvüdür və onun sağlamlığına verilən diqqət, yalnız estetik deyil, həm də ümumi sağlamlıq baxımından əhəmiyyətlidir. Dəri xəstəliklərinin erkən diaqnozu və müalicəsi, həyat keyfiyyətini artırmağa və ciddi sağlamlıq problemlərinin qarşısını almağa kömək edir.

Həkim-kosmetoloq Arzu Rəşidli

(Mütəxəssislə 055 330 93 39 mobil nömrəsi vasitəsiylə əlaqə saxlaya bilərsiniz.)