“Facebook”dan asılılıq artıq uzun müddətdir ki, dünyada əsas mövzulardan biridir. Hər gün milyonlarla insan bu sosial şəbəkədə saatlarla vaxt keçirir. Azərbaycanda da oxşar vəziyyətdir, minlərlə insan öz real həyatını unudaraq, ömrünü “Facebook”da keçirir. Əksəriyyət sosial şəbəkədə xərclədiyi vaxta heyfislənsə də, bundan qurtula bilmir. Bəziləri isə “Facebook”dan asılı olub-olmadıqlarını belə müəyyənləşdirə bilmirlər. ANN.Az portalı oxucularına “Facebook asılılığı” mövzusunda aparılan iki mühüm araşdırmanı təqdim edir. Bu araşdırmaların köməyi ilə siz “Facebook”dan asılı olub-olmadığınızı öyrənə və bu sosial şəbəkədən daha məqsədəuyğun şəkildə necə istifadə edəcəyinizi öyrənə bilərsiniz. 

Sosial şəbəkələrlə bağlı aparılan yeni tədqiqatın nəticələrinə əsasən, “Facebook” kimi şəbəkələrdən istifadə edən hər üç istifadəçidən birində paxıllıq, həsəd kimi hisslər baş qaldırır.

Sosial şəbəkələr gün keçdikcə bizim ünsiyyətimizin bir parçası kimi genişlənməkdə davam edir. Artıq sübuta yetirilib ki, bu saytlardan nə qədər tez-tez istifadə etməyimizlə psixoloji sağlamlıq problemlərimiz arasında bağlılıqlar mövcuddur. Bircə onu demək kifayətdir ki, insanların əhəmiyyətli bir hissəsi səhər çarpayıdan qalxmazdan əvvəl “Facebook” hesablarını yoxlayır. Bu, sosial şəbəkənin yaratdığı sosial həyəcanın və basqının göstəricisi sayıla bilər.

Araşdırma zamanı məlum olub ki, “Facebook”dakı dostlarının pozitiv statuslarını oxuyan və onların gülümsəyən, xoşbəxt fotolarının görən istifadəçilər daha çox duyğusal incikliyə məruz qalırlar. Bir çox hallarda “Facebook” bəzi insanlar üçün uğurlarını nümayiş etdirmək üçün ideal məkandır. Sonuncu dəfə siz nə vaxt kiminsə başına gələn pis, utancverici bir şeyi paylaşdığının şahidi olmusuz?

Faktiki olaraq, araşdırmaçıların gəldiyi qənaət bundan ibarətdir ki, kef-əyləncə fotoları “FB” istifadəçiləri arasında daha çox incikliyə səbəb olur, onlar bu zaman daha çox həsəd hissindən əziyyət çəkirlər. İctimai basqıdan əziyyət çəkən yeniyetmələr və gənclər mühakimələrə məruz qalmadan özlərinin həqiqi kimliklərini tapmağa çalışırlar, “Facebook” ictimaiyyət tərəfindən qəbul olunmağın yeni standartını yaradıb. Qarşılıqlı təsir, istifadəçilər arasında  ikinci ən çox yayılan paxıllıq hissidir, xüsusilə onlar özlərinin şəkil və statuslarını gələn “like” və “şərh”lərin sayını müqayisə edəndə, bu daha çox nəzərə çarpır.

30-40 yaşlarındakı yetkin insanlar arasında “facebook paxıllığı” daha çox qadınlar arasında yayılıb. Ailə xoşbəxtliyi və xarici cazibədarlığı əks etdirən postlara və şəkillərə baxan qadınlar həsəd hissindən əziyyət çəkirlər. “Sosial şəbəkə” filminə baxanlar üçün “Facebook”un yaradılmasının arxasında nəyin dayandığını başa düşmək elə də çətin deyil (Harvard universitetinin qızlarının reytinqini müəyyənləşdirmək üçün yaradılmışdı). Biz bir anlıq geriyə qayıda və özümüzə sual verə bilərik ki, ictimaiyyətin bizi qəbul etməsi üçün kəmiyyət önəmlidir, yoxsa keyfiyyət?

Sosial şəbəkələrin ictimai təsiri mövzusunda Almaniyada aparılan bu tədqiqat ilk belə tədqiqat deyil. 2012-ci ilin dekabrında nəşr edilən başqa bir araşdırmanın nəticələrinə əsasən, kollec tələbələri nə qədər çox “FB”dən istifadə etsələr, bir o qədər çox özlərini pis hiss edirlər. Bəziləri mübahisə edə bilər ki, “Facebook” vitual empati üçün effektivdir, məsələn, kimsə doğum günündə çoxsaylı dostlarının onu təbrik etdiyini görəndə sevinir. Reallıq isə bundan ibarətdir ki, “like”ların sayı gərginlik və aludəçilik yaradır.

İstifadəçi “Facebook”dan istifadədən daimi həzz alırsa, bu artıq vərdişdir. Əgər kiminsə onlayn olmadığını görəndə, bu, narahatlıq yaradırsa “Facebook” artıq gərginliyə səbəb olur.

Fakt budur ki, “Facebook” hələ uzun müddət dəbdə olacaq. Biz insan irqi olaraq, bir çox şeylərdən, o cümlədən sosial şəbəkələri istifadə etməkdən həzz alırıq. Təkcə Amerikan cəmiyyətində deyil, bütün dünyada da narahatlıq və psixoloji sağlamlıq problemlərinin təsiri artmaqdadır, biz sosial medianın səbəb olduğu narahatlıq və depressiyanı da unutmamalıyıq.

İstifadəçilərin sosial şəbəkələrə vərdiş edib-etmədiklərini öyrənmək üçün burda bir çox vacib suallar var. Bu sualların köməyi ilə bunu müəyyənləşdirmək olar:

1. “Facebook” hesabını bağlamağa çalışıb, dərhal da ora geri qayıtmısanmı?

2. İşində və yaxud dərslərində daha az məhsuldar olduğunu hiss edirsənmi?

3. “Facebook”dan problemlərdən qaçıb istirahət və zövq üçün istifadə edirsən?

4. İnsanların sənin postlarını “like” edib-etmədiklərini öyrənmək üçün “facebook” hesabını daim yoxlayırsanmı?

Əgər bu suallardan birinin cavabı “bəli”dirsə… deməli siz “Facebook” aludəçisiniz.

Dr. Sreedhar Potarazu

Mənbə: www.foxnews.com

“Facebook” asılılığı barədə yeni araşdırma

Sən sosial media entuziastısan, yoxsa adi bir “Facebook” aludəçisi? Norveçli tədqiqatçılar “Facebook” aludəçiliyini ölçmək üçün yeni vasitə yaradıblar – Bergen Facebook Asılılığı Reytinqi.

– “Facebook”dan istifadə çox tez və sürətlə yayıldı. Biz internet asılılığının yeni subforması olan sosial şəbəkə asılılığı ilə üzləşmişik. Psixologiya Doktoru Sesil Şou Andreassen dünyada ilk dəfə keçirilən araşdırma barədə danışıb.

Andreassen Bergen Universitetində “Facebook Asılılığı” araşdırma layihəsinə rəhbərlik edir. Onun bəzi insanların nəyə görə “Facebook” aludəçiliyindən əziyyət çəkdiyi barədə aydın fikirləri var.

– Bu, yetkin insanlardan daha çox yeniyetmələr arasında geniş yayılıb. Biz həmçinin aşkar etmişik ki, narahat və özünəqapalı insanlar belə problemləri olmayan insanlarla müqayisədə “Facebook”dan daha çox istifadə edirlər. Andreassenin gümanınca, buna səbəb narahat insanların üz-üzə danışmaqdansa, sosial şəbəkələrin vasitəsilə ünsiyyətə meyilli olmasıdır.

Güclü iradəli və ambissiyalı insanların “Facebook asılılığı”na tutulmaq riski azdır. Onlar sos. şəbəkələrdən əsasən iş və şəbəkə qurmaq məqsədiylə istifadə edirlər.

– Apardığımız araşdırma zamanı həm də o məlub oub ki, qadınların “Facebook asılılığı”na tutulmaq riski daha çoxdur, yəqin bu, “facebook”un sosial təbiətindən irəli gəlir – Andreassen vurğulayıb.

Andreassenin fikrincə, araşdırma göstərir ki, “Facebook aludəçiliyi” ekstraversiyayla əlaqədardır. Yeni ölçü reytinqində yüksək xal toplayanlar astagəlliyə meyillidirlər.

6 xəbərdaredici signal

“Facebook” televiziya kimi bizim gündəlik həyatımızın ayrılmaz parçasına çevrildiyindən insanlar asılı olub-olmadıqlarını müəyyənləşdirməkdə çətinlik çəkirlər. Andreassenin araşdırmasının nəticələrinə əsasən  “Facebook asılılığı”nın simptomları narkotik, alkoqol, kimyəvi maddə asılılığına oxşayır.

Bergen Facebook Asılılığı Reytinqi 6 əsas kateqoriyadan ibarətdir, bu kateqoriyalar bu cür sıralanmayla qiymətləndirilir: (1) Çox nadir, (2) Nadir, (3) Hərdən, (4) Tez-tez, və (5) Çox tez-tez

1. Sən “Facebook” barədə fikirləşməyə çox vaxt xərcləyirsən, ya da “Facebook”dan istifadə barədə plan qurursan

2. Sən “Facebook”dan istifadə barədə daha çox, daha çox məcburiyyət hiss edirsən

3. Sən “Facebook”dan şəxsi problemlərini unutmaq üçün istifadə edirsən.

4. Sən “Facebook”dan istifadəni dayandırmaq üçün dəfələrlə uğursuz cəhdlər etmisən

5. Sən “Facebook”dan uzaq düşəndə özünü narahat və gərgin hiss edirsən

6. Sən “Facebook”dan o qədər çox istifadə edirsən ki, bu sənin işinə, dərsinə mənfi təsir göstərir.

Andreassenin araşdırmasına əsasən, “tez-tez”, yaxud “çox tez-tez” bölmələri 6 kateqoriyadan azı dördünə uyğun gəlirsə, demək ki, siz “Facebook” asılılığından əziyyət çəkirsiz.