Texnologiya həyatımızın hər sahəsində mövcud olan və sürətlə inkişaf edən bir sahədir. İnternetin, sosial şəbəkələrin, mobil tətbiqlərin və süni intellektin gündəlik həyatımıza daxil olması, bu sahənin insan psixologiyasına olan təsirini daha da dərinləşdirir. Bir tərəfdən, texnologiya insanların həyatını asanlaşdırır, məhsuldarlığı artırır və əlaqələri gücləndirir. Digər tərəfdən isə, onun psixoloji və emosional nəticələri bəzi mənfi təsirlər yaratmaqdadır. Bu yazıda, texnologiyanın həm müsbət, həm də mənfi təsirlərini müzakirə edəcəyəm.

Müsbət təsirlər

Əlaqələrin güclənməsi

Texnologiyanın müsbət tərəflərindən biri, insanların bir-biri ilə əlaqə qurmasını asanlaşdırmasıdır. Mobil telefonlar, sosial şəbəkələr və video zənglər sayəsində, insanlar coğrafi məsafələrə baxmayaraq, sevdikləri ilə asanlıqla əlaqə saxlaya bilirlər. Bu, xüsusən ailə üzvləri və dostlar arasında əlaqənin qorunmasına, həmçinin qlobal şəbəkələrdə sosial bağların yaranmasına kömək edir.

Məlumatın asanlıqla əldə edilməsi

Texnologiya, insanlara istədikləri məlumatları sürətli şəkildə əldə etmə imkanı yaradır. Bu, yalnız iş dünyasında deyil, şəxsi inkişaf və emosional rifah sahəsində də faydalıdır. Onlayn psixoloji resurslar, meditasiya və stresslə mübarizə proqramları, fərdlərin özünü daha yaxşı tanımalarına və inkişaf etmələrinə kömək edir. Həmçinin, insanların psixoloji sağlamlığına dair məlumatlar əldə etmələri, dəstəkləyici mühitlərin formalaşmasına şərait yaradır.

Sosial dəstək və fərdi inkişaf

İnternet üzərindən əldə edilən psixoloji dəstək, xüsusilə depressiya, narahatlıq və stress ilə mübarizə edən insanlar üçün əvəzsizdir. Onlayn terapiya, forumlar və dəstək qrupları sayəsində, insanlar öz problemləri haqqında daha açıq şəkildə danışa bilər, özlərini tək hiss etməzlər. Eyni zamanda, texnologiya fərdi inkişafı dəstəkləyir; özünü daha yaxşı tanımağa və həyatına daha çox nəzarət etməyə imkan verir.

Mənfi təsirlər

Sosial izolyasiya və yalnızlıq

Texnologiyanın ən böyük mənfi təsirlərindən biri sosial əlaqələrin səthiləşməsi və insanların daha çox tək qalmağa başlamasıdır. Sosial şəbəkələr üzərindən insanlarla ünsiyyət qurmaq, real həyatdakı əlaqələri əvəz etmir. Bu, xüsusilə gənclərdə sosial izolyasiya və yalnızlıq hisslərinin artmasına səbəb ola bilər. İnsanlar, daha çox virtual dünyada vaxt keçirərək, fiziki əlaqələrdən uzaqlaşa bilərlər ki, bu da psixoloji sağlamlığa mənfi təsir göstərir.

Stress, narahatlıq və asılılıq

Texnologiyanın inkişafı ilə insanların həyatına daxil olan bir digər məsələ isə informasiya axınının və əlaqələrin sonsuzluğudur. Sosial şəbəkələrdə daim yenilənən məlumatlar, istifadəçilərin daha çox “bağlanma” və “yaxın olmaq” istəyi ilə əlaqəlidir. Bu, bəzən narahatlıq və stress yarada bilər. Sosial media üzərində olan “qeyri-real” həyat tərzləri, özünü digərləri ilə müqayisə etmək və özünü dəyərləndirmək mövzusunda çətinliklərə səbəb olur. Eyni zamanda, texnologiya asılılığı da ciddi bir problemdir; insanlar, mobil telefonlardan və sosial şəbəkələrdən asılı olaraq real həyatdan ayrılmağa başlayırlar.

Beyin və yaddaş üzərindəki təsirlər

Texnologiya, xüsusən mobil telefonlar və kompüterlər, insanların diqqətini daha qısa müddətə cəmləşdirməyə və multitasking (birdən çox işi eyni anda görmək) vərdişini inkişaf etdirməyə səbəb ola bilər. Bu, uzun müddətli yaddaş və analitik düşünmə qabiliyyətini zəiflədə bilər. Beynin hərəkət etməsi və yaddaşın inkişafı üçün əslində “ağıl işi” və daimi öyrənmə vacibdir, amma texnologiya bu baxımdan insanları passivləşdirə və intellektual qabiliyyətləri zəiflədə bilər.

Süni intellekt və insan psixologiyası

Son dövrlərdə texnologiyanın inkişafı ilə yanaşı, süni intellektin (SI) də həyatımıza daxil olması, psixologiyanın gələcəyinə yeni bir baxış açısı gətirir. Süni intellektin psixoloji aspektləri hələ tam olaraq araşdırılmasa da, onun insan təcrübəsi ilə əlaqədar potensial təsirləri çox ciddidir. Məsələn, süni intellektin insanların emosional vəziyyətlərini qiymətləndirməsi və onlara uyğun xidmətlər təklif etməsi, psixoloji yardım sahəsində inqilabi bir yenilik ola bilər. Lakin, bu texnologiyanın həm də insanın özünü daha az dəyərli hiss etməsinə və yerini “robot” və ya “maqnetik” şəxslərə verməsinə səbəb olması mümkündür.

Texnologiya, müsbət və mənfi tərəfləri ilə insan psixologiyasına həm faydalı, həm də zərərli təsirlər göstərir. O, insanların həyatını asanlaşdırır, əlaqələri gücləndirir və inkişaf etməyə imkan verir. Lakin, çox vaxt texnologiya ilə çox əlaqə saxlamaq, sosial əlaqələri səthiləşdirmək, narahatlıq və asılılıq yaratmaq kimi mənfi təsirlər də göstərə bilər. Bu səbəbdən, texnologiyanı balanslı və şüurlu şəkildə istifadə etmək vacibdir. Həm sosial həyatımıza, həm də psixoloji sağlamlığımıza diqqət edərək, texnologiyanı özümüzə faydalı hala gətirmək mümkündür.

Həyatımıza daxil olan hər bir yeniliyi anlamaq, onu necə və hansı məqsədlə istifadə etməyimizi müəyyənləşdirmək bizə psixoloji olaraq güc verəcək və bizi sağlam bir şəkildə inkişaf etməyə aparacaq.

Gültəkin Səhhət

Psixoloq

Sensor inteqrasiya üzrə təlimçi

(Mütəxəssislə psixoloq_gultekinsehet adlı instagram hesabı üzərindən və həmçinin 055 224 25 90 mobil nömrəsi vasitəsiylə əlaqə saxlaya bilərsiniz.)