Əvvəlcə qeyd etmək lazımdır ki, uşaqların tez hirslənməsi bir neçə fərqli səbəbdən qaynaqlanır və bu səbəblərin hər biri fərqli yanaşma və həll yolları tələb edir. Bəzi hallarda bu, uşağın yaşadığı mühitin, ailə daxilindəki münasibətlərin və sosial vəziyyətin birbaşa nəticəsi ola bilər. Digər tərəfdən isə, bəzi uşaqlarda bu xüsusiyyət irsi və ya genetik olaraq daha da güclənə bilər. Bununla yanaşı, stress, narahatlıq və ya depressiya kimi psixoloji vəziyyətlər də uşağın əsəbi və tez hirslənməsinə səbəb ola bilər.

Uşağınızın hirsləndiyi vəziyyətləri yaxından təhlil etməyiniz çox önəmlidir. İlk növbədə, həmin davranışların hansı anlarda və hansı səbəblərlə meydana gəldiyini müəyyən etmək lazımdır. Bəzi uşaqlar müəyyən stresli və gərgin vəziyyətlərə qarşı həssas ola bilər və bu da onların emosional reaksiyalarını sərtləşdirə bilər. Buna görə də, uşağınızın davranışlarını izləyərək, həmin anlarda nələr baş verdiyini anlamağa çalışmalısınız. Bu, sizə düzgün yanaşma tərzi seçməkdə kömək edəcəkdir.

Eyni zamanda, uşaqlar tez-tez öz valideynlərini və ətrafdakı böyükləri nümunə götürürlər. Xüsusilə, ailə daxilindəki münasibətlər və böyüklərin davranışları uşağın psixoloji vəziyyətinə təsir edir. Əgər evdə tez-tez əsəbi davranışlar və əsəbli dialoqlar müşahidə olunursa, uşağınız da bu davranışları təkrarlaya bilər. Məsələn, əgər valideynlər arasında davamlı olaraq əsəbi çıxışlar və qarşıdurmalar varsa, uşağınız bu vəziyyəti normal qəbul edərək özünə də tətbiq edə bilər. Bu səbəbdən, evdəki mühitin və danışıq tərzinin uşağa necə təsir etdiyini anlamaq çox önəmlidir. Valideynlər öz davranışlarında diqqətli olmalı və əsəbi reaksiyaları uşaqların gözündən gizlətməlidirlər.

Bundan əlavə, bəzi uşaqlar üçün tez hirslənmək bir növ diqqət cəlb etmə vasitəsi ola bilər. Əgər uşağınızın əsəbi davranışları, ətrafdakıların diqqətini çəkmək məqsədini güdürsə, burada daha fərqli yanaşma tələb oluna bilər. Uşağınıza hirsini idarə etməyi öyrətmək, ona müsbət diqqət göstərməyin yollarını tapmaq vacibdir. Uşağınızın göstərdiyi bu davranışları bir oyun kimi qəbul etməməli, daha təsirli həll yolları axtarmalısınız.

Bəzən uşaqlar böyük həyat hadisələri, məsələn, bir yaxınlarını itirmə, valideynlərin boşanması və ya digər ağır təcrübələr səbəbindən də emosional dəyişikliklər yaşayırlar. Belə hallarda, uşağa sadəcə mülayimliklə yanaşmaq kifayət etmir; onlara dəstək olmaq və bu çətinliklərdən keçmək üçün sağlam yollar göstərmək lazımdır. Uşağınızın bu ağır anları daha asanlıqla atlatması üçün, ona emosional dəstək vermək və ən əsası, onu yaxşı hiss etməsi üçün müsbət bir mühit yaratmaq çox əhəmiyyətlidir.

Bir digər vacib amil də uşağın fiziki fəaliyyəti ilə bağlıdır. Tez hirslənən və emosional olaraq sıxıntı çəkən uşaqların idmanla məşğul olmaları, onların enerjilərini düzgün yönəltməyə və emosional gərginliyi azaltmağa kömək edə bilər. Fiziki aktivlik, həmçinin uşağın özünü daha yaxşı hiss etməsini və emosional sabitliyini artırmasını təmin edə bilər.

Nəticə olaraq, uşağınızın tez hirslənməsi ilə bağlı hər hansı bir narahatlığınız varsa, onun emosional vəziyyətini düzgün qiymətləndirmək və ona uyğun dəstək göstərmək vacibdir. Əgər vəziyyət ciddi bir hal alırsa və özünüzün müəyyən həll yolları tapmağınız çətinləşirsə, bir mütəxəssisdən kömək almağınız faydalı ola bilər. Uşağınızın emosional vəziyyəti ilə bağlı hər hansı bir narahatlıqda, peşəkar bir psixoloqdan yardım istəmək, daha sağlam bir yanaşma təmin edə bilər.

Unutmayın ki, hər bir uşaq özünəxasdır və onun davranışlarına dair ən doğru həlli tapmaq yalnız valideynlərlə deyil, həm də mütəxəssislə işləmək yolu ilə mümkündür.

Psixoloq M. Almara Ağaqızı

PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinin direktoru

(Psixoloqla əlaqə saxlamaq istəyənlər Bakı şəhəri, Zahid Xəlilov 48A, Elmlər m/st yaxınlığında yerləşən “PRİM” Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf Mərkəzinə müraciət edə və ya 050 777 80 04 mobil nömrəsi ilə birbaşa Almara Ağaqızı ilə əlaqə saxlaya bilərlər. Həmçinin @almara.melikova.aga_qizi instagram səhifəsi vasitəsi ilə də Almara xanımla kontakt yarada bilərlər.)