Biz zaman-zaman ermənilərlə dolma, paxlava və bir çox yeməklərlə bağlı mübahisələrə girişirik. Onlar bəzi yeməklərin onlara, biz isə milli mətbəximizə məxsus olduğunu deyirik.

Amma məlum olur ki, yeməyin mənbəyi baxımdan mübahisə edən yeganə xalqlar bizlər deyilik. Yəni, “kimlik problemi” yaşayan bir çox yeməklər xalqlar arasında zaman-zaman problemlər, fikir ayrılıqları yaşadıb.

Beləliklə, onları sizin üçün təqdim edirik. Hansı yeməklər bir çox xalqlar arasında bölüşdürülə bilmir və bəzən ciddi krizlərə səbəb olur?

Paxlava və badımcan dolması…

Osmanlının Balkan və Orta Şərq ölkələrindəki hakimiyyətinə görə paxlavanın, badımcan dolmasının, musakkanın (badımcandan hazırlanan yemək), kababın və bunun kimi bir çox ortaq yeməklərin bariz görünən bir kimlik problemi var. Yunanlar badımcan dolmasına papoutsakia deyirlər. Amma bəzi istisnalar xaricində bir çox yeməyin adı eynidir.

Paxlavanı isə Osmanlı mənşəli şirniyyat adlandırırlar. Bir çox türk xalqlarının, eləcə də Azərbaycanın mətbəxində var. Üstəlik, bir neçə növü var: Bakı paxlavası, Quba, Şəki… paxlavası və sair. Bununla belə, tarixi mənbələrə inansaq, paxlavanın atası “plakountas tetyromenous” adlanır. Yəni, yunan mətbəxindəndir.

Kabab

Heç bir millət “kabab bizim milli yeməkdir” deyib öyünməsin. Çünki ibtidai icma dövründən insanlığa miras qalan yemək növüdür. Odun üstündə bişirilən ət… Burda dərin məna axtarmağa dəyərmi? Kabab Afrikada da var, Əfqanıstanda da. Məntiqi olaraq təxmini edə biləcəyiniz kimi əslində çox keçmiş bir yeməkdir.

Palaçinka

Palaçinka əslində Macarıstanındır. Amma bosniyalılar buna “Bosniya yeməyi” deyirlər, bolqarlar “Bolqar yeməyi”, çexlər isə “Çex yeməyi”, serblər isə “serb yeməyi”. Bu ölkələrin palaçinka üzərində iddia etdiyi haqqı macarlar iddia etməyə çalışmırlar.

Spatzle

Macaristan, Avstraliya, Almaniya, İsveçrədəki spatzle oğurluq olma ehtimalı xeyli yüksək olan yeməklərdən biridir. Rəsmən İtaliyadan gnocchiyi alıb özününküləşdiriblər, adını da dəyişdirib, mədəni miraslarına əlavə ediblər.

Tıkka Masala Soslu Toyuq

Hind və Pakistan mətbəxlərinin də kimlik dava-dalaşları var. Amma ikisi 1947-ci ilə qədər bir arada idilər. Tıkka masala soslu toyuq İngiltərə torpaqları içində pakistanlı Ali Ahmed Aslam adlı bir usta aşbazın icadı olan yeməkdir. Pakistan mətbəxindən daha çox Hind mətbəxinin ən populyar yeməyinə çevrilmə hekayəsi çox maraqlıdır, düzü. Amma ingilislər gəlib də buna “English cuisine” dedikləri zaman çox gülməli olur. Çünki ənənəvi ingilis damaq dadına xitab etmədiyi bariz şəkildə ortadadır.

Gulab Jamun ve Biryani

Eyni kimlik krizi təndir toyuqda və ya gulab jamun kimi şirniyyatlarda da mövcuddur. Gulab jamunu pakistanlılar sahiblənib, amma hindlilərə məxsusdur. Biryani də normalda farsların icadıdır, amma Hindistan tərəflərindən gəlib də biryaniyi sahiblənməyən yoxdur.

Uzaq Şərq Şorbaları

Uzaq Şərq restoranlarında şorbaları ayırd edə bilənə halal olsun. Mən hələ də hansı şorbanın nə olduğunu öyrənə bilmədim. Vyetnamın cao lausu, yaponların əriştəyə bənzər udonu ilə eynidir.  Amma bu Uzaq Şərq şorbaları mövzusu çox qarışıqdır. Hardan tutsanız, əlinizdə qalacaq. Çünki içinə qoyduğunuz bir-iki detalı dəyişdirsəniz, adı da dəyişir.

Adobo ve Tortilla

Filistinlilərin ‘ilocano yeməyi” olaraq təqdim etdikləri “adobo” əslində ispanlarındır. Amma ispanlar da o qədər məsum sayılmazlar. Çünki ispanların “tortillamız” deyə sahibləndiyi kiçik çörəklər Mezoamerikan yerlilərindən oğurlanıb.