İnsan həqiqətən də möhtəşəm, unikal varlıqdır. Bədənimizin hər bir hüceyrəsi, ən xırda komponenti belə kainatın bir hissəsidir. Bəs özümüzü nə dərəcədə yaxşı tanıyırıq? Bu haqda bəzi faktları bilmək maraqlı olardı:
– Ağciyərlərin havalandırılması (alınan nəfəsin həcminə vurulmuş nəfəsalmaların sayı) sağlam insanda bir dəqiqədə 5-9 litrə çatır.
– İnsan bədənində 100-160 milyard kapilyar vardır. Əgər onları bir xətt üzrə uzatmaq mümkün olsa idi, o zaman onların uzunluğu 60-80 min km təşkil edərdi. Bu isə Yerin ekvatorunun uzunluğundan iki dəfə çoxdur.
– İnsanın böyük arteriyaları 20 atmosfer təzyiqinə tab gətirə bilər.
– Qədim Yunanıstanda insanlar orta hesabla 29 il, Avropada 16-cı əsrdə 21 il, 17-ci əsrdə 26 il, 18-ci əsrdə 34 il, 20-ci əsrin əvvəllərində 50 ilə yaxın, 20-ci əsrin ortalarında 70 ilə yaxın, 20-ci əsrin sonlarında isə 60 il yaşayırdı.
– Möhkəmliyinə görə diş minasını kvarsla müqayisə etmək olar. Məlum olub ki, hətta iti uclar belə diş minası ilə toqquşduqda kütləşir.
– Beynin hər hansı hissəsinin damarlarının tıxanması və cırılması sinir hüceyrələrinin ölümünə gətirib çıxarır. Sinir hüceyrələri isə bərpa olunmur. Onların funksiyasını qismən sağlam hüceyrələr öz üzərinə götürür.
– Beyin hüceyrələrində 80 %, əzələlərdə 76 %, sümüklərdə təxminən 25 % su vardır.
– Hesablanıb ki, insan bütün ömrü boyu 2,5 ton zülal, 1,3 ton yağ, 17,5 ton karbohidrat istifadə edir.
– İnsanın bədənində 3 kq-a qədər mineral duzlar vardır və bu duzların 5/6 hissəsi skeletin tərkibinə daxildir.
– İnsan orqanizmi 44-45,5, nadir hallarda 45 Selsi dərəcəsinədək qızmaya tab gətirmək iqtidarındadır.
– Sutka ərzində insan bədənindən o qədər istilik ayrılır ki, bu, 33 litr buzlu suyu belə qaynatmağa kifayət edər.
– İnsan 60 ilin 20 ildən çoxunu yuxuda keçirir.
– Dərinin 1 kv.sm-də 100 ağrılı nöqtə mövcuddur. Belə nöqtələrin sayı isə səthdə milyonlarladır.
– Əgər insan orqanizmindəki eritrositləri dəqiqə ərzində 100 ədəd olmaqla saysaq, onların hamısını saymaq üçün 450 min il lazım gələr.
– Sümük iliyi, dalaq və limfa düyünlərində yaranan leykositlər cəmi 4-5 il yaşayır.
– Yetişkin insanda qanın tam dövranı 20-28 saniyə, uşaqda 15 saniyə, yeniyetmədə 18 saniyə ərzində başa çatır. Sutka əzrində qan bədəndə 1,5-2 min dəfə dövr edir.
– Bir dəqiqə ərzində qaraciyərdən 1,5 litr qan keçir, sutka ərzində isə bu rəqəm 2000 litrə çatır.
– Ürəyin çəkisi bədən çəkisinin 1/200 hissəsini təşkil edir, halbuki ürəyin qidalanması üçün digər bütün orqanların tükətdiyi enerji mənbələrinin 1/20-i tələb olunur. Çünki ürək əzələlərində maddələr mübadiləsi digər orqanlara nisbətən 10-20 dəfə intensiv gedir.
– İnsan bədənində elə bir bölgə yoxdur ki, orda zülal olmasın. Qanda və əzələlərdə zülallar ümumi kütlənin 1/5 hissəsini, beyində 1/12 hissəsini təşkil edir. Hətta diş minasından da 1/100 zülal var. Müxtəlif orqanlarda zülallar quru kütlənin 45-85%-ni təşkil edir.
– Bədənimizdə mövcud olan bütün zülalların yarısı 180 gün müddətində dəyişir, qaraciyərdə isə bu müddət 17-20 gün təşkil edir.
– İnsan saçı sabun köpüyünün divarından 5000 dəfə, kapilyardan 5 dəfə, alveolların divarlarından 12 dəfə, hörümçək torundan 20 dəfə qalındır.
