Ailədəki psixoloji gərginliyin əsas səbəbləri mövzusunda yazılacaq məqalə, bu mövzunun ailə üzvləri arasında münasibətlər, davranış və qarşılıqlı əlaqələr üzərində necə böyük təsiri olduğunu anlamağa kömək edəcək. Ailədəki gərginliklər, fərqli faktorlardan qaynaqlanır və bu faktorlar müxtəlif psixoloji, emosional və sosial səbəblərlə bağlı ola bilər. Aşağıda, ailə üzvləri arasında psixoloji gərginliyin əsas səbəblərini müzakirə edəcəyik:

1) İnkişaf  etməyən və ya təsirsiz kommunikasiya

Ailə üzvləri arasında münasibətləri idarə edən ən mühüm faktorlardan biri əlaqədir. Düzgün və açıq kommunikasiya olmadan, ailə üzvləri bir-birinin hisslərini və ehtiyaclarını anlaya bilmir. Həmçinin, əlaqə pozuntuları tez-tez yanlış anlamalar və qarşılıqlı narazılıqlara gətirib çıxara bilər. Misal üçün, bir ailə üzvü, öz hisslərini düzgün ifadə edə bilmədikdə, digər üzv buna reaksiya vermədikdə və ya ünsiyyətin digər formaları məhdud olduğunda, bu, gərginliyi artırar.

2) Maddi çətinliklər və iqtisadi problemlər

Ailədəki psixoloji gərginliyin ən yaygın səbəblərindən biri maddi məsələlərdir. Ailənin maddi vəziyyəti, üzvlər arasında qarşıdurma və stress yaratmağa səbəb ola bilər. Xüsusilə, ailə üzvlərinin ehtiyaclarını ödəməkdə çətinlik çəkməsi, borc yükü, işsizlik və digər iqtisadi çətinliklər ailə üzvləri arasında narazılıq yarada bilər. Bu vəziyyət, əsasən ailənin başçısının və ya təminatçısının məsuliyyətinə düşür və çox zaman bunun yaratdığı psixoloji yükü hiss edən digər üzvlər də ciddi təsirlər alır.

3) Ata-ana məsuliyyətlərinin yığılması və yorğunluq

Ailədəki valideynlər arasında bərabərsizlik və məsuliyyətlərin paylaşılmaması da gərginliyin əsas səbəbidir. Valideynlər iş, ev təmizliyi, uşaqların tərbiyəsi və digər ailə öhdəlikləri ilə başa çıxmaqda çətinlik çəkə bilərlər. Bu, yüklərin qeyri-bərabər paylanmasına və buna görə də hirs və narazılıq doğurur. Çox zaman bu yük yalnız bir valideynin üzərinə düşür və həmin şəxs psixoloji və emosional yorğunluq yaşayır.

4) Münasibətlərdə əlaqə və anlayışsızlıq

Ailə üzvləri arasındakı münasibətlərdə anlaşılmazlıq və dərin emosional boşluqlar, gərginlik yaradan başqa bir amildir. Cinsiyyət rolları, fərdi və sosial gözləntilər, ailənin əvvəlki təcrübələri və ya irsi xüsusiyyətlər hər kəsin fərdi emosional ehtiyaclarını formalaşdırır. Əgər bir ailə üzvü öz ehtiyaclarını anlayıb başqalarına düzgün çatdıra bilmirsə, bu zaman əlaqələrdə soyuqluq və qarşılıqlı anlaşılmazlıq yaranar.

5) Ailədəki tərbiyə tərzi və valideynlər arasındakı fərqliliklər

Ailələrdəki psixoloji gərginlik, valideynlərin uşağa qarşı tətbiq etdikləri tərbiyə üsullarının uyğunsuzluğu və ya ziddiyyətli olması səbəbindən də yaranır. Hər bir valideynin fərdi tərbiyə anlayışı, uşağa qarşı yanaşması dəyişə bilər. Bir valideyn daha sərt yanaşırken, digər valideyn daha sərbəst və ya anlayışlı ola bilər. Bu, uşaqların tərbiyəsi və inkişafında qarışıqlıqlara və ya inamsızlığa səbəb ola bilər, nəticədə ailədəki ümumi gərginliyi artırır.

6) Ailənin sosial təsiri və xarici faktorlar

Ailənin ətraf mühitdən aldığı sosial təsirlər də psixoloji gərginliyə səbəb ola bilər. Ailənin yaxın ətrafındakı sosial münasibətlər, qonşular, dostlar, və ya hətta geniş ailə (nənə-baba, qardaşlar) ilə əlaqələr, evdəki atmosferi birbaşa təsir edir. Ailəyə gələn sosial təzyiqlər, maddi vəziyyət, evliliyin davamlılığı və uşaqların gələcəyi haqqında narahatlıqlar, ailə üzvləri arasında daha çox mübahisələrə və gərginliyə səbəb ola bilər.

7) Uşaqların davranış problemləri və ailə dinamikası

Uşaqların məktəbdə və ya evdə davranış problemləri də ailə üzvləri arasında gərginliyi artıra bilər. Uşaqların davranış pozuntuları və ya təhsildəki çətinliklər, valideynlərin bu məsələlərlə başa çıxma tərzlərini təsir edir. Ailənin digər üzvləri, məsələn, valideynlər, bir-birinin tərbiyə metodlarına qarşı çıxanda, bu da daxili qarşıdurmaların artmasına gətirib çıxarır.

8) Ailə üzvlərinin sağlamlıq problemləri

Ailə üzvlərinin fiziki və psixoloji sağlamlıq problemləri də böyük bir gərginlik yarada bilər. Xəstəliklər, xüsusilə uzun müddət davam edənlər, ailə üzvləri arasında dəstək vermə və məhdudiyyətlərə görə narazılıq yarada bilər. Bu vəziyyət həm ailənin maliyyə vəziyyətinə, həm də emosional ruh halına mənfi təsir edə bilər.

Bu rubrika çərçivəvəsindəki məqalələr “PRİM – Psixososial Reabilitasiya və İnkişaf  Mərkəzi“nin maliyyə dəstəyi ilə çap olunur.