Ətraf mühit, insanların həyatında mühüm rol oynayan bir amildir və bu mühitin təsirləri insanların sağlamlığına birbaşa təsir edir. Təmiz hava, su və torpaq sağlamlığımız üçün əsas şərtlərdəndir. Lakin müasir dövrdə, ətraf mühit faktorları ilə əlaqədar müxtəlif təhlükələr və çətinliklər ortaya çıxmışdır. Bu məqalədə, ətraf mühit faktorlarının insan sağlamlığına təsiri və bu təsirləri azaltma yolları müzakirə ediləcəkdir.
1) Hava çirkliliyi
Hava çirkliliyi, müasir şəhərlərdə geniş yayılmış bir problemdir və bir çox sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Hava çirkliliyi, əsasən sənaye tullantıları, avtomobil egzozları və digər mənbələrdən yaranan zərərli maddələrin havaya qarışması nəticəsində meydana gəlir.
Sağlamlıq üzrə təsirləri: Uzun müddət hava çirkliliyi ilə qarşılaşmaq, nəfəs yolları xəstəliklərinə (astma, bronxit), ürək xəstəliklərinə və xərçəngə səbəb ola bilər. Ayrıca, hava çirkliliyi, körpələrdə və yaşlılarda daha ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər.
Qarşısının alınması: Hava çirkliliyini azaltmaq üçün təmiz enerji mənbələrinin istifadəsi, daha yaxşı nəqliyyat sistemləri və ətraf mühit qanunvericiliyinin gücləndirilməsi kimi tədbirlər görülməlidir.
2) Su çirkliliyi
Təmiz suya çıxış, sağlamlıq üçün həyati əhəmiyyətə malikdir. Su çirkliliyi, təbii su mənbələrində zərərli maddələrin və patogenlərin olması ilə xarakterizə olunur.
Sağlamlıq üzrə təsirləri: Çirkli suyun istifadəsi müxtəlif infeksion xəstəliklərin (kolera, hepatit) yayılmasına səbəb ola bilər. Su çirkliliyi həmçinin uzun müddət istifadə edildikdə xroniki xəstəliklərə (xərçəng, böyrək problemləri) səbəb ola bilər.
Qarşısının alınması: Su təmizləmə texnologiyalarının tətbiqi, suyun mütəmadi yoxlanılması və sənaye tullantılarının düzgün idarə edilməsi su çirkliliyini azaltmağa kömək edə bilər.
3) Torpaq çirkliliyi
Torpaq çirkliliyi, kimyəvi maddələrin, pestisidlərin və digər zərərli maddələrin torpağa qarışması ilə yaranır.
Sağlamlıq üzrə təsirləri: Torpaq çirkliliyi, kənd təsərrüfatı məhsullarında zəhərli maddələrin toplanmasına səbəb ola bilər ki, bu da insan orqanizminə daxil olduqda müxtəlif sağlamlıq problemlərinə yol açar. Məsələn, ağır metallarla çirklənmiş torpaq, insanlarda nevroloji və digər xəstəliklərə səbəb ola bilər.
Qarşısının alınması: Torpaq çirkliliyinin qarşısını almaq üçün ekoloji kənd təsərrüfatı praktikalarının tətbiqi və kimyəvi maddələrin düzgün idarə edilməsi zəruridir.
4) Səs çirkliliyi
Səs çirkliliyi, müasir şəhərlərdə geniş yayılmış bir problemdir və çox vaxt təmizlik, sənaye fəaliyyəti və nəqliyyat vasitələrindən yaranır.
Sağlamlıq üzrə təsirləri: Uzun müddət səs çirkliliyi ilə qarşılaşmaq, stres, yuxusuzluq, ürək xəstəlikləri və işitmə problemlərinə səbəb ola bilər. Səs çirkliliyi həmçinin psixoloji narahatlığa və emosional stressə yol aça bilər.
Qarşısının alınması: Səs çirkliliyinin qarşısını almaq üçün səs izolyasiyasını artırmaq, şəhər planlaşdırmasında səs səviyyələrini nəzərə almaq və səs yalıtımlı materiallardan istifadə etmək vacibdir.
5) İqlim dəyişiklikləri
İqlim dəyişiklikləri, ətraf mühitin qlobal miqyasda dəyişməsi ilə bağlıdır və bu, müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Sağlamlıq üzrə təsirləri: İqlim dəyişiklikləri, hava şəraitindəki dəyişikliklər, sel və quraqlıq hadisələri, yeni xəstəliklərin yayılması və qida təhlükəsizliyi problemlərinə yol aça bilər.
Qarşısının alınması: İqlim dəyişikliklərinin təsirlərini azaltmaq üçün qlobal səviyyədə karbon emissiyalarını azaltmaq, davamlı kənd təsərrüfatı və enerji istehsalı üsullarına keçid etmək zəruridir.
Nəticə
Ətraf mühit faktorlarının sağlamlığa təsiri geniş və çoxşaxəlidir. Hava, su, torpaq çirkliliyi, səs çirkliliyi və iqlim dəyişiklikləri insan sağlamlığına birbaşa təsir göstərir. Bu təsirlərin qarşısını almaq və sağlam mühit təmin etmək üçün həm fərdi, həm də kollektiv səylər tələb olunur. Ətraf mühitin qorunması, sağlamlıq problemlərinin qarşısını almaq və gələcək nəsillərə daha sağlam bir planet təqdim etmək məqsədilə əhəmiyyətli addımlar atılmalıdır.
Bu məqalədə ətraf mühit faktorlarının sağlamlıq üzərindəki təsirini geniş bir şəkildə araşdıraraq praktik tövsiyələr təqdim etdik. Oxucuların bu mövzuda məlumatlandırılması və ətraf mühitin qorunması üçün addımların atılması önəmlidir.
Nərminə Abbasova
MayoMed Medikal Fizioterapiya vətər Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi
(Həkimlə əlaqə saxlamaq istəyənlər Əhməd Rəcəbli 207-də yerləşən MayoMed klinikasına müraciət edə (TEL: (012) 464 86 93; 464 86 94; 464 86 95) və ya (051) 866 02 20; (051) 567 66 96 mobil nömrələri ilə birbaşa Nərminə Abbasova ilə əlaqə saxlaya bilərlər.)
