Ümumi postkarantin dinamikası ipoteka üzrə daşınmaz əmlak seqmentindən yan keçməyib. Əmlak eksperti Nüsrət İbrahimovun dediyinə görə, ötən il 53,7 min ipoteka krediti qeydə alınıb ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 64,5% çoxdur.
“Bu, başadüşüləndir. Əhalinin rayonlardan şəhərə axını şəraitində paytaxt genişlənir. Təbii ki, indiki şəraitdə ölkənin əsas şəhəri Azərbaycanın müxtəlif bölgələrinin sakinlərinin iş, təhsil və sadəcə olaraq daha yaxşı yaşayış şəraiti dalınca axın etdiyi cazibə mərkəzinə çevrilir. Nəticədə tələb təklifi əhəmiyyətli dərəcədə üstələyir və qiymətlər təkcə qıtlığa deyil, davamlı inflyasiya meyllərinə tabe olaraq yüksəlir”, – deyə həmsöhbətimiz bildirir.
Daşınmaz əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev şərhində deyir ki, yuxarıdakı mənzərəyə baxmayaraq, bazar araşdırmaları müəyyən durğunluq olduğunu göstərir və satılan mənzillərin böyük əksəriyyəti ipoteka krediti ilə satılır: “Üstəlik, təkcə dövlət xətti üzrə ipoteka təklifi deyil, həm də mənzil alınması üçün uzunmüddətli kreditləşdirmə seqmentində özəl məhsullara böyük tələbat var”.
“Bu gün vətəndaşlar tikinti şirkətlərindən ipoteka və daxili kreditlərlə ev almağa da üstünlük verirlər. Bütün bunlar alıcının belə iri bir alış üçün “canlı pul” verməyə maraq göstərməməsinin nəticəsidir. Bundan əlavə, hər kəsin nağd pulla daşınmaz əmlak almağa imkanı yoxdur. Sonra, ipoteka təklifi mülkiyyət hüququnu təsdiq edən sənədlərin müəyyən siyahısını ehtiva edir”, – deyə mütəxəssis söyləyib.
Bununla belə, artan qiymətlər ipoteka kreditlərini daha az cəlbedici edir. Müsahibimizin sözlərinə görə, paytaxtda mənzillərin qiyməti tikinti mallarının bahalaşması və inşaatçıların digər xərcləri səbəbindən artır: “Bu vəziyyətdə mənzil almaq üçün uzunmüddətli kreditlərin tələb olunan qiymətləri və şərtləri əhalinin real gəlirlərindən getdikcə daha çox ayrılır. Getdikcə kredit şərtləri elan edilən maaşlara uyğun gəlmir. İlkin mənzil fondunun bahalaşması bütün daşınmaz əmlak bazarının qiymət reallıqlarına öz düzəlişlərini edir. Yeni tikililərdə qiymət artımından sonra ikinci dərəcəli mənzil fondu da bahalaşır”.
Bununla belə, hətta koronavirus pandemiyasının böhranı və mənzil tikintisinin azalması zamanı belə, dövlət vasitəsilə ipoteka kreditləşməsi seqmentində həsəd aparılan artım müşahidə olunub. Borcalanlar arasında panika yox olmayıb və sosial evlər üçün elektron növbələr azalmayıb.
Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının (ARA) icraçı direktoru Elnur Azadov qeyd edir ki, vətəndaşların ipoteka kreditləşməsinə marağının artması tendensiyası əsasən sosial yönümlü tikililərə tələbatın artması ilə diktə olunur: “Xatırladaq ki, sosial yönümlü “Güzəştli mənzil” layihəsinin bir hissəsi paytaxtın Yasamal rayonu və Suraxanı rayonunun Hövsan qəsəbəsində tikilir. Sosial mənzil fondunun yaradılmasında əsas məqsəd bütövlükdə ölkənin sosial rifahının yaxşılaşdırılması ilə aztəminatlı əhalinin bu sahədə problemlərini həll etməkdir. Belə mənzillər nisbətən ucuz qiymətə satılır və vətəndaşlar onu uzunmüddətli ödəmə müddəti ilə hissə-hissə, aşağı faizli kreditlə ala bilirlər”.
Yerli tikinti sektorunu dəstəkləmək və büdcəli mənzil problemini həll etmək üçün beş il əvvəl ölkədə ucuz, əhalinin aztəminatlı təbəqələri, xüsusən də dövlət qulluqçuları üçün əlçatan olan mənzil fondunun tikintisi üzrə kompleks tədbirlərə başlanılıb. Əhalinin dövlət tərəfindən sosial qayğıya ehtiyacı olan hissəsi üçün yaşayış komplekslərinin tikintisi ilə bağlı hökumətin həyata keçirdiyi tədbirləri qiymətləndirməmək çətindir. Baxmayaraq ki, digər ekspertlərin fikrincə, güzəştli mənzillərin bölüşdürülməsinə yanaşmalar həqiqətən ehtiyacı olan vətəndaşları bu layihə ilə əhatə etmək üçün korrektə olunmalıdır, təşəbbüsün özü ekspert birliyi tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.
Amma ümumilikdə ölkədə ipoteka kreditləşməsi o qədər də yumşaq koloriti ilə seçilmir, bank paketləri isə yalnız ümumi standartlarla “imkanlı” sayılan, maaşı 1000 manat və daha çox olan vətəndaşlar üçün məqbuldur. Bu səbəbdən ipoteka kreditləşməsinin maya dəyərinin aşağı salınması yolları ilə bağlı müzakirələr uzun illərdir ki, səngimir.
Tanya Samsonova
