Uşaqlarda özgüvən — onların özünə inanması, bacarıqlarına güvənməsi və həyat çətinlikləri qarşısında dayanıqlı olması deməkdir. Lakin bəzən ailə mühiti, məktəb təcrübələri və ya sosial faktorlar uşağın bu inamını zəiflədə bilər.

1) Qüsursuz uşaq axtarmayın

Valideynlərin ən çox etdiyi səhvlərdən biri — övladlarından “ideal” olmağı gözləməkdir. Uşaq hər dəfə tənqidlə qarşılaşdıqda, daxildə “mən bacarmıram” düşüncəsi formalaşır. Bunun əvəzinə, səhvləri təbii qəbul edib onlardan öyrənməyi öyrətmək vacibdir.

Məsələn:

> “Səhv etdin, amma bu, sənin pis uşaq olduğunu göstərmir. Gəl, bir daha birlikdə sınayaq.”

2) Müqayisə etməyin

“Bax, qonşunun oğlu hər şeyi bacarır” kimi cümlələr uşağın şəxsiyyətini sarsıdır. Müqayisə onun daxili motivasiyasını yox edir və öz dəyərini başqalarının ölçüsü ilə qiymətləndirməyə başlayır. Hər uşağın inkişaf tempi fərqlidir — bunu qəbul etmək önəmlidir.

3) Uşağın fikirlərinə hörmət edin

Uşaqla danışarkən onun fikrini dinləmək, suallarına cavab vermək və qərarlarına dəyər vermək — özünü dəyərli hiss etməsinə kömək edir. Uşaq hiss edir ki, onun düşüncəsi önəmlidir və bu da özünəinamın təməlini qoyur.

4) Uğurları qeyd edin, səyləri təqdir edin

Yalnız nəticəyə deyil, göstərilən cəhdə diqqət yetirin.

> “Çox gözəl yazmısan” deməkdənsə,

“Sən bu dəfə əvvəlkindən daha çox çalışmısan” demək uşağa motivasiya verir.

Bu, öyrənmə prosesini sevdirir və özünü inkişaf etdirməyə həvəsləndirir.

5) Sevgini şərtsiz göstərin

Uşağın davranışı nə olursa-olsun, valideynin sevgisi onun üçün dəyişməz bir dəyər olmalıdır. “Səni ancaq yaxşı davransan sevirəm” mesajı uşağı daxildən sarsıdır. Onun anlaması vacibdir ki, sevilmək üçün mükəmməl olmağa ehtiyac yoxdur.

6) Uşağa məsuliyyət verin

Yaşına uyğun kiçik tapşırıqlar — məsələn, stol düzəltmək, ev heyvanına baxmaq, məktəb çantasını toplamaq — uşağın “mən bacarıram” hissini gücləndirir. Valideynin “sənə güvənirəm” mesajı, ən güclü özgüvən dərsidir.

7) Öz davranışınızla nümunə olun

Uşaqlar valideynlərini təqlid edir. Özünüzə qarşı daim tənqidi və ya narazı münasibət göstərirsinizsə, uşaq da eyni modelə yiyələnəcək. Özünüzə hörmət, sağlam münasibətlər və müsbət düşüncə tərzi ilə övladınıza real örnək olun.

8) Sosial bacarıqları dəstəkləyin

Özgüvən yalnız akademik uğurlardan yaranmır. Uşağın dostluq münasibətləri qurması, fikrini ifadə etməsi və sosial mühitdə rahat davranması da eyni dərəcədə önəmlidir. Onu ictimai fəaliyyətlərə, oyunlara və komanda işlərinə təşviq edin.

9) Tənqid yerinə bələdçilik edin

Uşağın səhvini göstərərkən məqsəd cəzalandırmaq deyil, öyrətmək olmalıdır.

> “Bu işi belə etsən, daha yaxşı alınar”

kimi yanaşmalar özgüvəni qoruyur və uşağın özünü inkişaf etdirməsinə şərait yaradır.

10) Kiçik uğurları birlikdə qeyd edin

Bir uşağın rəsmi asmaq, yazısını tərifləmək və ya kiçik nailiyyətini ailə içində paylaşmaq onun üçün böyük motivasiya mənbəyidir. Uğurları qeyd etmək uşağın özünə inamını möhkəmləndirir.Özgüvən doğuşdan gələn bir keyfiyyət deyil — onu uşaqlıqda ailə sevgisi, anlayış və dəstək formalaşdırır. Uşaq sevildiyini, qəbul edildiyini və bacarıqlarının dəyərli olduğunu hiss etdikcə, özünə inamla böyüyür.Valideynin əsas rolu — mükəmməl uşaq yetişdirmək deyil, özünə inanan, səhvlərindən qorxmayan və həyat qarşısında dayanıqlı bir fərd formalaşdırmaqdır.

Psixoloq Aysu Əliyeva