Süni bahalaşmaya qarşı mübarizə: “Əvvəl qiymətləri müəyyənləşdirin, sonra müdaxilə edin”

“Haqsız rəqabət haqqında” qanuna əlavələr nəzərdə tutulur – sözügedən sənədə “süni qiymət artımı” anlayışı daxil ediləcək və bu halla mübarizə yolları təkmilləşdiriləcək. Bu barədə yerli mətbuat Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri Tahir Mirkişiliyə istinadən xəbər verir.“Bahalaşma obyektiv səbəblərdən qaynaqlansa belə, bundan faydalanmaq istəyən möhtəkirlər var. İcra orqanları möhtəkirlərin süni qiymət artımına qarşı mübarizə aparmaq üçün müvafiq tədbirlər görür. Demək lazımdır ki, iqtisadi qanunvericilik aktlarımızda “süni qiymət” anlayışı onun bütün mahiyyətini açacaq, bazar iqtisadiyyatı şəraitində onunla mübarizə yollarını tam müəyyən edəcək formada yer almır. Ona görə də “Haqsız rəqabət haqqında” qanunu təhlil edərkən biz “süni qiymət artımı” anlayışının daxil edilməsi və onunla mübarizə yollarının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı əlavələrin edilməsini istisna etmirik”, – deyə deputat bildirib.Daxili bazarı bürümüş qiymət artımı tendensiyası bu gün cəmiyyətdə, ekspert dairələrində və ölkə rəhbərliyi səviyyəsində qızğın müzakirə olunur. Üstəlik, baş verənlərin rəsmi versiyası qlobal inflyasiyanın yerli bazara təsiridir. Müstəqil analitiklər tətbiq edilən inflyasiyanın təsirini istisna etmirlər, lakin yerli reallıqların xüsusiyyətlərini də qeyd edirlər.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyub Hüseynovun dediyinə görə, əsassız şişirtməyə qarşı mübarizə aparmazdan əvvəl hansı qiymətləri münasib hesab etmək lazım olduğuna qərar vermək lazımdır: “Məsələn, çörəyi götürək. Nazirlər Kabineti əvvəlcə onun qiymətinin yuxarı həddi ilə bağlı qərar qəbul etməlidir və yalnız bundan sonra dövlət qurumu süni qiymət artımını bəyan edə bilər. Əgər belə bir sənəd yoxdursa, müvafiq dövlət qurumu qiymət diktə edə bilməz”.

Həmsöhbətimiz deyib ki, çörəyin qiymətini aşağı salmaq üçün dövlətin geniş rıçaqları var: “Bir qayda olaraq, qiymətləri sabitləşdirmək üçün bazarda rəqabəti artırmaq, vergi siyasətini yumşaltmaq üsullarından istifadə edirlər – nəticədə təklifin artması ilə qiymətlər aşağı düşür”.

İqtisadçı ekspert Xalid Kərimli də yerli istehsalın inkişafını qiymət artımı, əsasən də ərzaq inflyasiyası ilə mübarizənin ən yaxşı yolu hesab edir. Bununla belə, onun şərhinə görə, bu, heç də o demək deyil ki, respublikamızda ayrı-ayrı bütün istehlak mallarını istehsal etmək mümkündür.

“Axı bunun üçün müvafiq imkanlar – torpaq və su ehtiyatları, iqlim şəraiti lazımdır. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlarımızın sahəsi kiçikdir və iqlim şəraiti keyfiyyətli ərzaq məhsullarının bol istehsalı üçün yetərli deyil. Bundan əlavə, ərazilərin əksəriyyəti yarımsəhra və şoranlıqdır. Bu vəziyyətdə ölkədə istehlak edilən bütün ərzaq məhsullarını yalnız öz gücümüzlə istehsal etmək mümkün deyil”, – deyə mütəxəssis vurğulayıb.

Onun fikrincə, əsas məqsəd bazarı davamlı olaraq sərfəli qiymətlərlə ərzaqla təmin etməkdir: “Bunun üçün müvafiq dövlət strukturları hökumətə qiymət artımına nəzarət etməyə imkan verən kompleks antiinflyasiya proqramı hazırlayıb təqdim etməlidir. Bununla yanaşı, idxalın əvəzlənməsinə, uzunmüddətli müqavilələrin bağlanması yolu ilə ərzaq ehtiyatlarının formalaşdırılmasına kompleks yanaşmanın olması zəruridir”.

Kərimli dövlət ərzaq ehtiyatlarının formalaşdırılmasını və onların səmərəli idarə olunmasını ərzaq təhlükəsizliyinin əsas şərtlərindən biri hesab edir: “Eyni zamanda, bazar iqtisadi modeli formatında süni qiymətlər inhisarçı qiymət diqtəsidir, sahibkarların qiymətləri deyil. Bununla belə, Antiinhisar Nəzarəti və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin xətti ilə aşkarlanmaya məruz qalan monopoliyadır”.