Sevda Eliyeva

Yeniyetmələrin cinayət törətməsinin səbəbləri - "QƏBUL OTAĞI"

Baxış sayı: 679

“Gencaile.az” saytı bugündən etibarən “Qəbul otağı” rubrikasını yenidən bərpa edir. Sözügedən rubrikada ölkənin tanınmış psixoloq və psixopedaqoqlarından biri, “Vəhdət” Xeyriyyə Cəmiyyətinin üzvü, bir çox yerli, xarici və beunəlxalq təlim, seminar və konfransların iştirakçısı olan Sevda Əliyevanın müəllifi olduğu məqalələr dərc olunacaq.

Sevda Eliyeva 1

Beləliklə, rubrikanın ilk yazısı yeniyetmələrin cinayət törətməsinin səbəbləri, cəmiyyətin təsiri və həll yolları haqqında olacaq.

Son illərdə gənclər arasında cinayət davranışlarının artması cəmiyyətin ciddi narahatlıq mənbəyi halına gəlib. Son 8-9 gündə 16-17 yaşlı yeniyetmələr tərəfindən çü Bakıda, biri Xaçmazda olmaqla ölkədə 4 bıçaqlanma hadisəsi baş verib ki, bu  da sözügedən tendensiyanın nə qədər ciddi olduğunu göstərir. Belə hadisələr, yalnız kriminal statistikaların artması deyil, eyni zamanda cəmiyyətin sosial və psixoloji sağlamlığına da mənfi təsir edir.

 

1) Sosial iqtisadi şərtlər

Yeniyetmələrin cinayət törətməsinin əsas səbəblərindən biri sosial-iqtisadi şərtlərdir. Ailələrdə maddi çətinliklər, işsizlik və aşağı gəlir səviyyəsi gənclərin cinayətə yönəlməsinə səbəb ola bilər. Maddi çətinliklər bəzən gəncləri asılılıq, çeteliyə, və ya cinayətkar fəaliyyətə sürükləyə bilir.

 

2)Ailə mühiti

Ailə, yeniyetmələrin inkişafında ən vacib təsir amillərindən biridir. Ailədəki münaqişələr, valideynlərin iş rejimi, həmçinin digər oxşar problemlər gənclərin psixoloji durumuna mənfi təsir edə bilər. Ailənin sağlam mühiti, gənclərə düzgün davranış modelləri təqdim edərək cinayət davranışlarının qarşısını ala bilər.

 

3) Psixoloji faktorlar

Yeniyetmə dövrü, emosional və psixoloji dəyişikliklərin baş verdiyi bir mərhələdir. Gənclər, öz kimliklərini tapmağa çalışarkən, bəzən uyğun davranış modellərini seçməkdə çətinlik çəkirlər. Stress, depressiya və ya sosial izolyasiya kimi psixoloji problemlər, gəncləri cinayətə meyilli edə bilər.

 

4) Cəmiyyətin təsiri

Cəmiyyətin normativləri və dəyərləri, gənclərin davranışlarını formalaşdırır. Sosial mediada və müasir mədəniyyətdə yayılan negativ davranışlar, gənclərin cinayətə meyilli olmasına səbəb ola bilər. Gənclər, bəzən dost çevrələrində qəbul edilən davranışları özlərinə uyğunlaşdıraraq cinayətkar fəaliyyətlərə cəlb oluna bilərlər.

 

5) Təhsil sistemi

Təhsil, gənclərin sosial davranışlarının formalaşmasında mühüm rol oynayır. Məktəblərdəki mühit, şagirdlərin bir-birinə qarşı münasibətləri, zorakılıq halları, və ya digər neqativ faktorlar gəncləri cinayətə yönəldə bilər. Məktəb mühitinin sağlam, dəstəkləyici olması, gənclərin doğru davranışlar seçməsinə kömək edə bilər.

 

Həll yolları

Yeniyetmələrin cinayət törətməsinin qarşısını almaq üçün müxtəlif strategiyalar tətbiq oluna bilər:

Sosial dəstək proqramları: Ailələrə, gənclərə və icmalara dəstək verən proqramların yaradılması, sosial-iqtisadi şərtlərin yaxşılaşmasına kömək edə bilər.

Psixoloji dəstək: Gənclərin psixoloji sağlamlığını gücləndirmək üçün psixoloji xidmətlərin artırılması və dəstək qruplarının yaradılması vacibdir.

Təhsil və maarifləndirmə: Məktəblərdə zorakılıq əleyhinə maarifləndirmə proqramlarının təşkili, gənclərin sosial davranışlarını müsbət istiqamətdə formalaşdırmağa kömək edə bilər.

Cəmiyyətin aktivliyi: İcma üzvlərinin birgə fəaliyyətləri, gənclərin müsbət fəaliyyətlərlə məşğul olmasına kömək edərək cinayət riskini azalda bilər.

 

Nəticə

Yeniyetmələrin cinayət törətməsi cəmiyyətin bir çox aspektlərinə təsir edən kompleks bir məsələdir. Bu problem yalnız hüquq-mühafizə orqanlarının deyil, həm də cəmiyyətin, ailələrin, və məktəblərin birgə səyləri ilə həll oluna bilər. Gənclərin cinayətə meyilli olmasının qarşısını almaq üçün sistematik yanaşma və davamlı dəstək təmin olunmalıdır. Yalnız belə bir yanaşma ilə biz gənclərimizin daha sağlam və müsbət bir gələcək qurmasına dəstək ola bilərik.

 

Sevda Əliyeva

Psixoloq, psixopedaqoq

“Vəhdət” Xeyriyyə Cəmiyyətinin üzvü




12 şərh “Yeniyetmələrin cinayət törətməsinin səbəbləri – “QƏBUL OTAĞI”

  1. Vahid Quliyev

    Uşağa ailədə daim nəzarət olmalıdır. Ata da, ana da uşaqlarının küçədəki digər uşaqlarla münasibətlərindən, davranışlarından xəbərdar olmalıdırlar.

    Cavabla
  2. Səadət Vəliyeva

    Ailə daxilində valideynlərin zorakılığı uşaqların bu kimi vərdişlərə yiyələnmələrinə səbəb olur. Adətən, zorakılıqla qarşılaşmış uşaq bir qədər böyüdükdə özü də zorakılıq törətməyə meyilli olur

    Cavabla
  3. Musa Qarayev

    “Oğru aləmi”, “vorzakon”, “AUE” və digər belə ifadələr məktəb yaşlı uşaqlar arasında dillər əzbərinə çevrilib. Onlar üçün bu ifadələr sanki dərin məna kəsb edir və özlərini kriminal dünyanın nümayəndələri kimi aparmağa çalışırlar.

    Cavabla
  4. Könül Eyvazova

    Əvvəllər deyilirdi ki, cinayətə meyl edən uşaqlar daha çox boşanmış ailənin uşaqları və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlardır. Amma son illər baş verən cinayət statistikalarına baxdıqda görmək mümkündür ki, artıq normal ailədə böyüyən uşaqlar arasında da cinayət törətməyə meyllilik var. Bu isə o deməkdir ki, uşaqların cinayətə meylli olması natamam ailədə böyüməsindən asılı deyil

    Cavabla
  5. Mirzə

    Gənclərin cinayətkar davranışlarının artması, cəmiyyətin ciddi diqqətini çəkməlidir. Bu problem yalnız hüquq-mühafizə orqanları üçün deyil, həm də valideynlər və məktəblər üçün bir çağırışdır.

    Cavabla
  6. Leyla Muradova

    Yazıda gənclərin cinayət davranışlarının artma səbəbləri gözəl izah edilib. Ailə mühitinin sağlam olması, gənclərin düzgün inkişafı üçün şərtdir.

    Cavabla
  7. Taryel Qasimov

    Məktəbdə zorakılıq halları, gənclərin mənfi davranışlarını artırır. Sağlam məktəb mühiti, gənclərin müsbət inkişafını dəstəkləməlidir.

    Cavabla
  8. Cemile Perviz

    Coxdandi bu sayti izlesem de bu xanimin qarsima cixan ilk yazisidi deyesen. Ugur arzu ediren. Faydali movzuda meqale yazdigibucun de tesekkur edirem

    Cavabla
  9. Mehpare Sultanova

    Cox yaxsi bir movzudan behs etmisiniz. Belke bele maariflendirici yazilar genclerimizi xosagelmez emellerden cekindire. Tesekkur edirem gundemle ayaqlasdiginiz ucun.

    Cavabla
  10. Məleykə Əliyeva

    Rubrikanin berpasina sevindim. Maraqli yazilar olurdu. İnsallah Sevda xanim da bu boslugu doldurar. Ugurlar.

    Cavabla
  11. Huseyn Meherremli

    Uşaqlar arsında cinayətkarlığın azaldılması məqsədilə daxili işlər orqanlarının əməkdaşları ailə və təhsil müəssisələri ilə birgə iş aparılmalıdır

    Cavabla

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir