Vaxtın düzgün idarə olunması həyatımızda, karyeramızda mühüm önəm kəsb edir. Buna görə də, vaxtımızı boşuna xərcləməkdənsə, prioritetlərimizə fokuslanmalıyıq. Bəs bunu necə edək? Effektiv vaxt idarə edilməsi nədir?
Zaman insan tərəfindən yaradılan bir anlayışdır. Keçmiş, gələcək və indi yoxdur. Biz onu ağlımızda yaradırıq. Ümumi vaxt zonaları qurur və buna uyğun hərəkət edirik. Danışarkən belə, işlədəcəyimiz sözlərin vaxtı olmalıdır. Çünki uğurlu olmaq üçün bir şeyin nə vaxt baş verəcəyini müəyyənləşdirməliyik.
Həftədə 168 saat var. Bəs biz bu saatları ehtiyaclarımızı ödəyəcək şəkildə qarşılaya bilirikmi? Təəssüf ki, YOX.
Zaman nə qədər vacibdir? Qiyməti varmı?
Tez-tez “zaman pula bərabərdir” kimi ifadələr işlədilir. Zamanla bağlı aşağıdakı ifadələrə diqqət edin:
Bir ilin dəyərini son imtahandan keçməmiş tələbədən soruşun.
Bir ayın dəyərini vaxtından əvvəl doğuş edən bir anadan soruşun.
Bir həftənin dəyərini bir həftəlik qəzetin redaktorundan soruşun.
Bir saatın dəyərini görüşməyi gözləyən sevgililərdən soruşun.
Bir dəqiqənin dəyərini qatarı, avtobusu və ya təyyarəni qaçıran birindən soruşun.
Bir saniyənin dəyərini qəzadan sağ çıxandan soruşun.
İnternetdə axtardıqda 1 saniyə ərzində sağ qalan insanların şəkillərinə baxa bilərsiniz. Hətta bir saniyə belə bu qədər qiymətli ikən, zamanın nə qədər dəyərli olduğunu təsəvvür edə bilərik.
Bir insanın vaxtı, ortalama, necə keçir?
Bir həftə 168, bir gün 24 saatdır. Ortalama, bir insanın bu 24 saatı necə keçirdiyini araşdıraq:
Gündə orta hesabla, yatmaq üçün 8 saat, makiyaj, təraş, təmizlik və s. iş üçün təxminən 1 saat, səhər yeməyi, nahar, axşam yeməyi, kiçik qəlyanaltılar gündə 3 saat, təxminən hər gün 2 saat, xüsusən də meqapolislərdə gəzmək üçün istifadə edirik. Günün 12-13 saatını da iş rejiminə sərf edirik.
Ümumilikdə, gündəlik işlərin bir günü 23 saat çəkir. Özümüzə cəmi bir saat qalıb. Bununla birlikdə, hesab-fakturaların ödənişi, bank növbələri, xəstəxana, hava şəraiti, buraxılmış nəqliyyat vasitələri, vaxtında işləməmələr, lazımsız telefon danışıqları və s. o bir saatı da aparır. Səhər 1 saat erkən qalxmaq, gecə 1 saat gec yatmaq, kiçik qəlyanaltılar götürmək və yolda yemək, vaxt qazandırırmış kimi görünsə də, bunlar həyat keyfiyyətini azaldır.
Vaxtdan səmərəli istifadə etmək
Vaxt planlaşdırması yazılı şəkildə edilməlidir. Tədqiqatlara görə, yazılan planlar həm həvəsləndirici, həm də yadda saxlamaq üçün daha yaxşı həll üsuludur. Vaxtın idarə edilməsində müəyyən məsələlərə diqqət yetirmək lazımdır.
Məqsədlər: Dəqiq olaraq nə etmək istəyirsən? Məqsədlərimiz gündəlik, həftəlik, aylıq və illik dövrlərdə necə formalaşır? Buna görə, hədəfləri əvvəlcədən dəqiqləşdirmək lazımdır.
İllik planlar: Günlər həftələr, həftələr aylar, aylar illərlə qovuşduğundan, bir ildə ediləcək vacib işləri müəyyənləşdirmək lazımdır.
Həftəlik və gündəlik planlar: Həftəlik cədvəl hazırlamaq bizə günləri daha dəqiq təyin etməyə kömək edir. Gündəlik planlar saatlardan səmərəli istifadəni təmin edir. Bütün planlar yazı ilə edildiyi üçün unutma riski aradan qalxır.
Prioritetlər: Saat, gündəlik, həftəlik, aylıq və ya illik bir proqram hazırlamağı planlaşdırırıqsa, bu istiqamətdə prioritetlər müəyyən edilməlidir.
Vaxt itirən vampirlər nələrdir?
Zaman vampirləri: Bu, nəzərə alınmalı ən vacib məqamlardan biridir. Çünki bu, həm motivasiyaya təsir göstərir, həm də vampir kimi ovucda qalan məhdud vaxtı istismar edir. Qurduğumuz bir proqrama sadiq olsaq da, bunun qarşısını ala biləcək bir sıra amillər var.
Telefon zəngləri: İşimiz və xüsusi problemlərimizə görə gün ərzində telefon danışıqları olmalıdır. Ancaq lazım olanlardan başqa, sadəcə, dedi-qodu xarakterli telefon danışıqları həm büdcəyə ziyan vurur, həm də vaxt itkisidir. Digər tərəfdən, demək olar ki, hər kəsin smartfonu var. Bu baxımdan sosial media və internet cib telefonlarımız qədər bizə yaxındır. “Facebook”, “Tvitter”, “Youtube”, “İnstaqram” və s.
Sosial mediaya nə qədər vaxt ayırırsınız? 10 dəqiqəlik fasilələr zamanı mobil telefonunuzu qucaqlamaq vacibdirmi? Sosial mediaya sərf etdiyiniz vaxtı diqqətdə saxlamalısınız.
Görüşlər və Yazışmalar: Əgər əvvəlcədən müəyyən edilməyibsə, görüşlər vaxt itkisidir. Yazışmalar iş həyatında çox vacib bir yerə malikdir. Korporativ elektron poçtlar, sənədlər, müqavilələr, şəxsi sənədlər, hesab-fakturalar və s. Onları mütəşəkkil, qruplara bölmək lazımdır.
Zehni sakitlik motivasiyanı artırır. Çirkli bir iş masası işinizə mane olacaq. Gözləriniz və başınız yorulacaq, əşyalar sizi yayındıracaq. Amma bunu aradan qaldırmaq üçün də masanızı gündə 5 dəfə silmək lazım deyil.
Qeyri-müəyyənlik və təxirə salınma: zamanın ən çox udulan vampirlərindən biridir. Qeyri-müəyyənlik hədəf qoymamaq və qısamüddətli planlar qurmaqdan irəli gəlir. Bunlara riayət etsəniz, zamanınızı düzgün idarə edə bilərsiniz.
