Frustrasiya, insanın qarşısında yaranan maneələr və gözlənilən nəticələrə çatmaqda yaşadığı çətinliklər nəticəsində hiss etdiyi narahatlıq, qəzəb və məyusluq vəziyyətidir. Bu hiss, adətən insanın məqsədinə çatmaq üçün etdiyi səylərin uğursuzluğa uğraması ilə əlaqələndirilir və müxtəlif psixoloji və fiziki reaksiya formalarına yol aça bilər.

Frustrasiyanın yaranma səbəbləri çox müxtəlifdir və hər bir şəxs üçün fərqli ola bilər. Bu, adətən qarşılaşılan maneələrin gözlənilən hədəflərlə uyğun gəlməməsi ilə bağlıdır. İnsan istədiyi və ya ehtiyacı olan bir şeyi əldə edə bilmədikdə, bu hissiyata düşə bilər. Məsələn, işdə və ya şəxsi həyatında məqsədlərə çatmaq üçün görülən əməklər nəticəsiz qaldıqda, insan özünü gücsüz, narahat və ya qəzəbli hiss edə bilər.

Frustrasiya həm də daxili və xarici amillərin təsiri ilə yaranır. Xarici amillər, məsələn, digər insanlardan və ya çevrədən gələn maneələr və ya cəmiyyətin təzyiqləri ola bilər. Daxili amillər isə insanın öz düşüncə və davranışlarından qaynaqlanır. Bəzi insanlar bu cür vəziyyətlərə daha həssas yanaşır və daha tez-frustrasiya olurlar, digərləri isə daha dözümlüdür və çətinlikləri daha asanlıqla aşırlar.

Frustrasiyanın psixoloji təsirləri genişdir. Uzun müddət davam edən və ya güclü frustrasiya hissi, narahatlıq, depressiya, depressiv vəziyyətlər və digər psixoloji narahatlıqlara yol aça bilər. İnsan bəzən bu hissi başqalarına qarşı qəzəb və ya təcavüzkar davranışlarla ifadə edə bilər. Frustrasiyanı idarə etmək və ona reaksiya vermək, hər bir insanın psixoloji dözümlülüyünə və həyat təcrübələrinə bağlı olaraq fərqli olur. Bu səbəbdən, frustrasiya ilə başa çıxmaq üçün insanların özlərini idarə etmə bacarıqları və müsbət düşüncə tərzini inkişaf etdirmələri vacibdir.

Frustrasiyanın fiziki təsirləri də mövcuddur. İnsanlar bəzən bu hissi bədənlərində də hiss edirlər: ürək döyüntülərinin sürətlənməsi, əzələlərin gərilməsi, baş ağrıları və digər fiziki narahatlıqlar yaşanabilir. Bu səbəbdən, frustrasiya həm də sağlamlıq üçün zərərli ola bilər, əgər bu hiss davam edərsə və düzgün şəkildə idarə edilməzsə.

Frustrasiya ilə mübarizə aparmaq üçün bəzi üsullar mövcuddur. Birincisi, insanın qarşısında olan maneələri başa düşməsi və bu maneələri aşma yollarını araşdırmasıdır. Məqsədin dəyişdirilməsi və ya daha realist bir şəkildə müəyyənləşdirilməsi də frustrasiyanı azalda bilər. İkincisi, stresslə mübarizə texnikalarını tətbiq etmək – məsələn, dərin nəfəs alaraq rahatlamaq, idmanla məşğul olmaq və ya hobbilərlə məşğul olmaq da insanın ruh halını yaxşılaşdırmağa kömək edir.

Bundan əlavə, insanlar bəzən frustrasiya ilə üzləşdikdə, bu hissi qəbul etməli və bunun normal bir hiss olduğunu anlamalıdırlar. Frustrasiya hissi, həyatın bir hissəsi olaraq, hər kəsin üzləşdiyi bir təcrübədir. Bu hissin qarşısında durmaq, onu qəbul etmək və özünü bu vəziyyətlə daha yaxşı başa çıxmaq üçün hazırlamaq vacibdir.

Nəticə olaraq, frustrasiya insan həyatında qaçınılmaz olan bir hissdir və bununla necə başa çıxdığımıza dair müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. Əsas olan, bu hissi düzgün idarə etmək və onun həyatımızı mənfi şəkildə təsir etməsinin qarşısını almaqdır. Frustrasiya ilə mübarizə aparmaq üçün daxili güc və müsbət yanaşma vacibdir.

Psixoloq Gültəkin Səhhət