Psixi Sağlamlıq Günü — hər il 10 oktyabr tarixində qeyd olunur. Bu günün məqsədi:
- Psixi sağlamlıqla bağlı maarifləndirmək,
- Stiqma və utanma hissini azaltmaq,
- İnsanları psixoloji yardım almağa təşviq etməkdir.
Nə üçün vacibdir?
- Hər 4 nəfərdən 1-i həyatında ən az 1 dəfə depressiya, narahatlıq, travma və s. yaşayır.
- Amma çoxları kömək almağa utanır, gizlədir və ya problemini anlamır.
- Bu gün danışmaq üçün təhlükəsiz məkanlar yaratmağı təşviq edir.
Bu gün nələr edilə bilər?
- Psixoloji maarifləndirmə tədbirləri (məktəblər, iş yerləri, sosial media)
- Özünlə psixoloji olaraq bağ qurmaq (özünə sual vermək, nəfəs məşqləri)
- Psixoloqa müraciət etmək və ya dostunla açıq söhbət
- “Yaxşıyam” deməzdən əvvəl özünü həqiqətən yoxlamaq
“Psixi sağlamlıq da bədən sağlamlığı qədər vacibdir.”
Psixi sağlamlığı qorumağın əsas yolları:
1) Hisslərini tanı və qəbul et
- Qəzəblənmək, darıxmaq, ağlamaq zəiflik deyil – insani reaksiyalardır.
- Hisslərini boğma, adlandır və ifadə et: “Hazırda yorğunam”, “Bu məni incitdi”.
2) Daxili tənqidçini sakitləşdir
- Özünü davamlı tənqid etmək (“mən bacarmıram”, “pis insanam”) psixikanı yükləyir.
- Dəyiş: “Bu dəfə alınmadı, amma öyrəndim.”
3) Fiziki sağlamlıq = psixi rahatlıq
- Yuxusuzluq, pis qidalanma və hərəkətsizlik əvvəl zehni zəiflədir.
- Hər gün ən az 20 dəq. hərəkət, su və balanslı qida vacibdir.
4) Sosial əlaqələr qur
- Tək qalmaq bəzən yaxşıdır, amma davamlı tənhalıq psixikanı çökdürür.
- Gündə 1 nəfərlə səmimi söhbət belə yaxşı təsir edir.
5) Sərhəd qoymağı öyrən
- Hər istəyə “bəli” demə.
- “Xeyr” demək, özünü qorumaqdır.
6) Mükəmməl olmağa çalışma
- Hər şeyi doğru etmək mümkün deyil.
- “Yetərincə yaxşıyam” prinsipi psixi sağlamlıq üçün çox daha real və qoruyucudur.
7) Dəstək almaqdan çəkinmə
- Hisslərin ağır gəlirsə, zehni yorğunluq uzun çəkirsə, psixoloqla danışmaq bir rahatlıq yoludur.
- Bu, “ağlım yerində deyil” demək deyil – özünü tanımaq cəsarətidir.
Psixi sağlamlıq gündəlik qulluq istəyir. Bədənə necə baxırsansa, zehninə də o cür diqqət göstərmək lazımdır.
Budur psixi rahatlıq üçün sadə, gündəlik məşqlər və “daxili balans gündəliyi” nümunəsi:
1) 3 dəqiqəlik nəfəs məşqi (gündə 1-2 dəfə)
- Burnundan yavaşca 4 saniyə nəfəs al
- 2 saniyə tut
- Ağızdan 6 saniyə nəfəs ver
- 5 dövr təkrarla
Sakitlik, fokus və emosional rahatlıq üçün çox təsirlidir.
2) “Daxili Balans Gündəliyi” (gündə 5 dəqiqə)
Gündəlik bu 4 sualı cavablandır:
1) Bu gün nəyə görə minnətdaram?
2) Bu gün məni nə narahat etdi?
3) O hisslə necə başa çıxdım (və ya çıxa bilərdim)?
4) Sabah özüm üçün nə etmək istəyirəm?
Bu gündəlik emosional fərqindəlik, özünü ifadə, və zehni detoks üçündür.
3) “Duyğu izləmə” məşqi
Gün ərzində özündən tez-tez soruş:
- “İndi nə hiss edirəm?”
- “Bu hiss haradan gəlir?”
- “Ona nə ehtiyacım var?”
Bu məşq reaktiv yox, şüurlu yaşamağa kömək edir.
Bu sadə vərdişlər səni özünü daha yaxşı tanımağa, psixoloji tarazlıq saxlamağa və gündəlik stressi daha rahat qarşılamağa kömək edəcək.
Ülviyyə Əfəndiyeva
Ailə və uşaq psixoloqu
Ailə problemlərinin həlli üzrə ekspert
Beynəlxalq təlimçi
