Hər il tədris ilinin başlaması ilə eyni mövzular – tədrisin keyfiyyəti, məktəbli forması və rus sektorunun taleyi gündəmə gəlir. Amma nə qədər rus sektorunun lazım olmadığını desələr də, ona olan maraq əksini göstərir.
Bu il rus bölməsində oxumaq istəyən birinci sinfə gedənlərin sayı mövcud yerlərdən çox idi. Nəticədə 14 min şagird qəbul edildi, 4 mini isə kənarda qaldı. Bəxti gətirməyənlərin valideynləri təbii ki, narazı idilər. Buna cavab olaraq təhsil naziri Emin Əmrullayev onları övladlarını Azərbaycan sektoruna göndərməyə çağırıb.
Çətinliklərdən biri də, nazirlikdən dedikləri kimi, rus sektorunda müəllim çatışmazlığıdır. Bu il işə qəbul olunarkən müsabiqədə keçid balının aşağı düşməsinə baxmayaraq, onlara olan tələbatı ödəmək mümkün olmayıb.
Amma hər il ölkənin bir neçə universiteti, o cümlədən rus sektoru müəllimləri yetişdirir. Sual olunur ki, onlar niyə məktəblərə işləməyə getmirlər və bir çox abituriyentin ibtidai biliyi də yoxdursa, universitetlərdə tədrisin keyfiyyəti necədir…
Bəziləri hesab edirlər ki, rus sektoru tamamilə bağlanmalıdır, çünki indi ölkədə hər şey Azərbaycan dilindədir və rus dilinin öyrənilməsinə yalnız xarici dil kimi buraxılmalıdır. Digərləri bununla qəti şəkildə razılaşmırlar.
Bu ildən başlayaraq rus sektorunda yenilik var – “Azərbaycan tarixi” fənni dövlət dilində tədris olunacaq. Pilot layihə çərçivəsində prosesə 20 məktəbin rus bölməsinin beşinci siniflərində başlanılıb. Nazirlik bunu belə izah edib ki, “Azərbaycan dilinin dövlətçiliyin əsas rəmzlərindən biri kimi işlədilməsi və onun istifadə imkanlarının genişləndirilməsi digər dillərdə təhsil alan şəxslərin dövlət dili kimi Azərbaycan dilinə, Azərbaycan tarixinə, milli-mənəvi dəyərlərinə hörmət ruhunda yetişdirilməsini təmin etmək məqsədi daşıyır”.
Layihənin cari ildəki nəticələrini təhlil etdikdən sonra növbəti il üçün müvafiq qərar qəbul ediləcək.
Şagirdlərin valideynlərinin sözlərinə görə, çətin ki, tədris səviyyəsi elə olsun ki, uşaqlar bu fənni normal mənimsəsinlər. Çoxları bu qərarı rus dilində tədrisin getdikcə azalacağına işarə kimi qəbul edirlər. Əvvəlcə bir fənn rus dilindən Azərbaycan dilinə keçirildi, sonra görürsən, ikincisi, sonra qalanları. Bir ildən artıqdır ki, səslənən digər təklif isə ibtidai siniflərdə tamamilə tədrisin Azərbaycan dilində keçirilməsidir. Neçə il dövlət dilində təhsil aldıqdan sonra uşaq rus bölməsində təhsil ala biləcəkmi?
Təhsil eksperti Səbinə Əliyeva deyir ki, inkişaf etmiş ölkələrdə “Ölkə tarixi” fənni adətən dövlət dilində tədris olunur: “Mən bu metodu uğurlu hesab edirəm, çünki rus bölməsində Azərbaycan dilinin öyrənilməsi proqramı uşaqlar üçün kifayət qədər darıxdırıcıdır. Beləliklə, məktəblilər dövlət dili üzrə biliklərini təkmilləşdirəcəklər. Düşünmürəm ki, bu, başqa millətin uşaqları üçün problemdir. Deməli, indi slavyan millətindən olan Azərbaycan vətəndaşlarının əksəriyyəti Azərbaycan dilində mükəmməl danışır. Hamımızı Azərbaycana, onun tarixinə sevgi birləşdirir”.
“Bu gün isə Azərbaycanın tarixini burada yaşayan bütün xalqların nümayəndələri yazırlar. Rus sektorunun taleyinə gəlincə, bununla bağlı hər hansı problemin olacağını düşünmürəm. Ölkəmizin Rusiya ilə yaxşı siyasi və iqtisadi əlaqələri var. İndi bəzi ölkələr rus dilindən imtina etsə də, bu dili siyasətlə əlaqələndirmək olmaz. Ümumiyyətlə, nə qədər çox dil bilsəniz, bir o qədər yaxşıdır. Bəli, indi ingilis dilində tədris olduğu kimi rus sektorunun pullu olması təklifi var idi. Minuslardan – bu, aztəminatlı rusdilli ailələr üçün çətinliklərlə doludur. Amma belə bir qərar olacağı təqdirdə rus dilinin reytinqi yüksələcək”, – deyə həmsöhbətimiz bildirir.
Elm və Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədr müavini Nadir İsrafilov ötən əsrin 90-cı illərində rus dilində təhsilə marağın azaldığını xatırlatdı: “Sonra rus sektorunun bir çox müəllimləri məktəbləri tərk edərək başqa sahələrə getdilər. Pedaqoji universitetlərin hazırkı məzunları da məktəblərdə işləməyə tələsmirlər və nəticədə rus sektorunda müəllim çatışmazlığı yaranır. Bunu aradan qaldırmaq üçün bu peşənin cəlbediciliyini artırmaq lazımdır”.
“Son illər ölkədə rus sektorunun cəlbediciliyi artıb, amma dərs deyən tapılmır. Məktəblərdə, xüsusən də mərkəzi şəhərlərdə yerlər kifayət qədər deyil. Bəziləri rus sektorunda nizam-intizamın daha yaxşı olduğuna inanır, digərləri isə rus dilində təhsilin prestijli olduğunu düşünür. Rusiya universitetlərində təhsil haqları kifayət qədər münasibdir, rus dilində çoxlu ədəbiyyat var və çoxları işləməyə ora gedir. Ona görə də rus dilinə marağın artması təəccüblü deyil”, – deyə müsahibimiz söyləyir.
“Düzdür, hətta rus dilini belə, bilməyən uşaqlar da rus sektoruna göndərilməyə başlanılıb. Üstəlik onların valideynləri də rusca danışmırlar. Yaxşı ki, bir vaxtlar uşağın rus dilində lazımi söz ehtiyatına malik olub-olmadığını müəyyən etmək üçün müsahibə aparmaq qərarına gəldilər. Bu tədbirdən sonra müəyyən faiz uşaq bu sistemdən çıxdı”, – deyə İsrafilov vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, rus sektoruna ehtiyac olub-olmaması məsələsi illərdir ki, gündəmə gətirilir: “Müxtəlif fikirlər var, o cümlədən onu bağlamaq və ya pullu etmək təklifi var. Mən heç biri ilə razı deyiləm. “Azərbaycan tarixi” fənninin tədrisinin dövlət dilinə keçirilməsinə gəlincə, bir neçə il əvvəl rus bölməsində təkcə bu fənnin deyil, Azərbaycan ədəbiyyatının, eləcə də coğrafiyanın tədrisi ilə bağlı təkliflər səslənirdi. Hesab edirəm ki, bu yanaşma kökündən yanlışdır. Ayrı-ayrı fənlərin tədris dilini əvəz etmək düzgün deyil. Bundan yaxşı heç nə gəlməyəcək. Başqa bir məsələ odur ki, rus bölməsində Azərbaycan dilinin tədrisini gücləndirmək, onun öyrənilməsi üçün saatların əlavə edilməsi lazımdır. Təbii ki, hər bir tələbə dövlət dilini mükəmməl bilməlidir”.
Elya Belskaya
