Posttravmatik Stress Pozuntusu (PTSP) gənclər arasında getdikcə artan psixoloji narahatlıqlardan biridir. Travmatik bir hadisədən sonra yaranan bu pozuntu şəxsin gündəlik fəaliyyətinə və sosial həyatına ciddi təsir göstərir. Gənc yaş dövrü həm bioloji, həm də psixososial baxımdan həssas bir mərhələ olduğundan, travma təcrübələri bu yaş qrupunda daha dərindən təsir buraxa bilər.
PTSP-nin əlamətləri:
* Travmatik hadisənin yaddaşda təkrar canlanması (flashback)
* Kabuslar və yuxu pozuntuları
* Daimi narahatlıq, təşviş və qorxu hissi
* Sosial izolyasiya və insanlardan uzaqlaşma
* Konsentrasiya pozuntuları və aqressiv davranışlar
Bu simptomlar gəncin məktəb, ailə və dost mühitindəki funksionallığını azalda bilər və uzun müddətli psixoloji təsirlərə yol aça bilər.
Sosial adaptasiya problemləri:
PTSP ilə mübarizə aparan gənclər çox vaxt özlərini cəmiyyətdə təcrid olunmuş hiss edirlər. Sosial mühitə uyğunlaşmaqda çətinliklərlə yaşayır, dost münasibətlərini qoruyub saxlamaq və yeni əlaqələr qurmaqda uğursuz olurlar. Bu isə təhsildə geriləmə, iş tapmaqda çətinlik və sosial dəstək sistemlərinin zəifləməsi ilə nəticələnir.
Müalicə və psixoloji müdaxilə yolları:
1) Koqnitiv Davranış Terapiyası (CBT): Gəncin travma ilə bağlı mənfi düşüncə və inanc sistemini dəyişdirməyə yönəlir.
2) EMDR (Göz Hərəkətləri ilə Desensitizasiya və Yenidən Emal): Travmatik xatirələri emal etməkdə effektiv terapiya növü kimi qəbul edilir.
3) Ailə və sosial dəstək: Ailənin anlayışlı və dəstəkləyici yanaşması müalicə prosesinin uğuruna böyük təsir göstərir.
4) Qrup terapiyası: Eyni problemi yaşayan fərdlərlə ünsiyyət, gəncin özünü tək hiss etməməsinə və emosional rahatlamasına kömək edir.
Posttravmatik Stress Pozuntusu, gənclər üçün ciddi bir psixoloji problem ola bilər və onların həyatını uzun müddətə təsir edə bilər. Lakin düzgün müalicə metodları və sosial dəstək sistemləri ilə gənclər bu çətin dövrü aşaraq, daha sağlam bir psixoloji vəziyyətə qayıda bilərlər. Travma ilə baş etmə, həm fərdi, həm də sosial dəstək üzərində işləməli bir prosesdir. Gənclərin psixoloji davamlılığını gücləndirmək və travma ilə baş etmək, cəmiyyətin bütün sahələrində dəstək tələb edir.
Psixoloq Xanım Qurbanova
Çox aktual mövzudur. Gənclərin psixoloji sağlamlığı çox zaman ikinci plana atılır, amma bu yazı göstərir ki, diqqət yetirilməlidir. Təşəkkürlər məlumat üçün!
Xanım Qurbanova, qeyd etdiyiniz terapiya üsullarından hansının gənclər üzərində daha təsirli olduğu sübut olunub? Xüsusilə ağır travma keçirmiş, amma emosiyalarını ifadə etməkdə çətinlik çəkən gənclərlə hansı metod daha effektiv nəticə verir?
Daha geniş yayılmış CBT-dir və effektiv nəticə verir.
Dogrudan da mektebde oxuyanda bir qrup yoldasimizda bu tip narahatliqlar var idi ama hec kim ciddiye almirdi. bele yazilarin sayi artsin, insanlar agah olsun.
Yaxsi ki bu movzuya toxunmusuz. Bize universitetde psixologiya dersinde bu barede danisildi, amma praktiki olaraq cox sey bilmirdik. Ciddi movzudur.
Flashback-lər və kabuslar haqqında oxuyanda dostum yadıma düşdü, o da qəzadan sonra bu simptomları yaşayırdı. Xoşbəxtlikdən terapiya ilə düzəldi. Dəstək çox vacibdir!
Ciddi yazidi. bele seyler cox vaxt diqqetden qacir. Men ozum de basima gelen bir hadiseden sonra normal heyata qayitmaqda cetinlik cekmisdim. indi baxiram ki bu dediklerinizin coxunu kecirmisem.
Cemiyyetde bele meseleler haqqinda danismaq hele de tabu sayilir. Amma bele genis izahli yazilarla bu divarlar yixila biler. Cox sag olun!
Yaxsi yazidir. Amma bir sualim var: bu EMDR terapiyasini bizde hansisa merkezde ede bilerler mi? Varsa, bilmek isterdim harada?
Bele yazilarin artmasi cox vacibdi. Herkes bilmeli ki, travma kecirmek tekce fiziki olmur, psixoloji travmalar da daha derin ola biler.
Məncə valideynlər bu cür yazıları mütləq oxumalıdırlar. Gənclərin yaşadıqları daxili mübarizələri çox vaxt anlamırıq.
Urekden yazilmis yazidi. Gencler ucun bu qeder dərinliyi olan problemden bu qeder sade dille danismaq her kesin isi deyil. Uğurlar!
Ailə dəstəyi bəzən ən güclü terapiyadan daha təsirlidir. Yazı çox yerindədir. Ümid edirəm ki, daha çox insan oxuyar.